Deutschland-Edition-1-2024-POL

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Spis reści 2023 5POWODÓW, DL A KTÓRYCH WARTO WYBRAĆ NIEMCY S. 04 GORąCE PUNKTY MOŻLIWOŚCI Od logistyki po inżynierię: Które branże zapewniają szczególnie dobre perspektywy dla wykwalifikowa- nych pracowników? S. 06 NOWA KARTA SZANSY Jak to działa? S. 14 „OTWORZYĆ DRZWI I SERCA“ Minister pracy Hubertus Heil wyjaśnia, w jaki sposób rząd federalny ułatwia imigrację pracowników wykwalifiko- wanych – oraz dlaczego tak ważna jest autentyczna kultura gościnności. S. 16 ?! FAQ Najważniejsze pytania dotyczące pracy w Niemczech S. 22 „Osoba przyjeżdżająca do Niemiec, która opanowała już pewien zasób fachowego słownictwa, ma wyższe szanse na rynku pracy”. JĘZYK NIEMIECKI W PRACY S. 23 WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ Zagraniczni pracownicy wykwalifikowani w „zielonych zawodach” są dziś w Niemczech bardzo poszukiwani. S. 24 SIEDEM KROKÓW DO PODJĘCIA PRACY W NIEMCZECH Specjalistka IT z Meksyku chciałaby zamieszkać w Niemczech. Tak mogłyby wyglądać jej przygotowania do życia w nowym kraju. S. 20 2 „WYZNAWANIE WSPÓLNEGO SYSTEMU WARTOŚCI” Wywiad z Reem Alabali-Radovan, pełnią- cą funkcję ministra ds. migracji, uchodź- ców i integracji S. 30

A R T Y K U Ł W S T Ę P N Y Drodzy Czytelnicy, Bilge Atici tęskni za domem w Niemczech po każdej podróży. „Kiedy wracając skądś otwieram drzwi mojego mieszkania, mam poczucie, że jestem w domu“. Ta pochodząca z Turcji inżynier od 2019 roku mieszka w pobliżu Monachium, gdzie pracuje w przedsiębiorstwie lotniczym. Atici jest jednym z wielu wykwalifikowa- nych pracowników z zagranicy, którzy zdecydowali się na życie w Niemczech. Ponieważ cenią sobie różnorodne perspektywy zawodowe, zwłaszcza w przy- szłościowych dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja lub Green Economy, a także wysoką jakość życia, bezpieczeństwo socjalne i liczne możliwości dokształcania. Minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock podczas wizyty w ośrodku szkoleniowym Centralnego Biura ds. Edukacji Technicznej i Rozwoju Kompetencji (TESDA) w Manili w styczniu 2024 r. Niemcy aktywnie wspierają imigrację pracowników wykwalifikowanych. W tym magazynie tłumaczymy, w jaki sposób obszerna reforma prawna ułatwia migra- cję do Niemiec. Federalny minister pracy Hubertus Heil wyjaśnia w wywiadzie, jakie znaczenie odgrywa przy tym nowa „Karta Szansy“. Spojrzymy także na Egipt, gdzie egipsko-niemieckie centrum doradcze przygotowuje wykwalifikowa- nych pracowników do rozpoczęcia ścieżki zawodowej w Niemczech. Jednocze- śnie Niemcy wspierają kraje partnerskie w tworzeniu systemów kształcenia za- wodowego wzorowanych na systemie kształcenia dualnego. W naszym magazynie przedstawimy też oczywiście osoby takie jak Bilge Atici. Osoby pracujące w różnych branżach i pochodzące z różnych regionów świata, które łączy wspólne doświadczenie migracji do Niemiec. Poznajcie Niemcy, kraj wielu możliwości! Z pozdrowieniami, Redakcja 3 KORZYŚĆ DL A WSZYSTKICH STRON Centra w dziewięciu krajach partnerskich doradzają w kwestii migracji do Niemiec. S. 32 ZAWODY Z PRZYSZŁOŚCIą Dziedziny takie jak AI, rzemiosło i startupy oferują szczególnie wiele możliwości. S. 36 MOŻLIWOŚCI DZIĘKI KWALIFIKACJOM Niemcy angażują się w zapewnienie praktycznej edukacji młodym ludziom w ich krajach pochodzenia. S. 50 LICZBY I FAKTY S. 54 STOPKA REDAKCYJNA S. 56

Pięć powodów, dla których warto wybrać Niemcy Miasta przyjazne do życia D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Sаrаh Kаnning 1 Ścianka wspinaczkowa w biurze, bezpłatne rowery elektryczne, fir- mowe przedszkola: przedsiębiorstwa prześcigają się w pomysłach, by zainteresować wykwalifikowanych pracowników lokalizacjami od- dalonymi od głównych metropolii. Miasta średniej wielkości, takie jak Erlangen, Moguncja, Halle czy Lipsk, przeżywają obecnie okres wy- jątkowo intensywnego rozkwitu. Ich kluczem do sukcesu jest bliskie powiązanie nauki, badań i przemysłu, przez co stają się one atrakcyj- ne także dla potencjalnych pracowników z zagranicy. Na przykład w Erlangen, wokół koncernu Siemens oraz Uniwersytetu Fryderyka Aleksandra w Erlangen i Norymberdze powstało innowacyjne środo- wisko złożone ze średniej wielkości przedsiębiorstw przemysłowych, usługodawców i startupów. 2 Różnorodna oferta kulturalna Niewiele krajów może konkurować z Niemcami pod względem liczby znakomitych muzeów. Każdego roku ponad 100 milio- nów osób odwiedza berlińską Wyspę Muzeów, monachijskie Pinakoteki oraz Galerię Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie. Życie kulturalne kwitnie także w mniejszych miastach. Dzieje się tak za sprawą federalnej budowy Niemiec. Na przykład w Kassel co pięć lat odbywa się wystawa documenta ściąga- jąca międzynarodowe środowisko artystyczne, a miłośnicy twórczości Richarda Wagnera z całego świata tłumnie zjeż- dżają do Frankonii na Festiwal w Bayreuth. 44

5 P O W O D Ó W , D L A K T Ó R Y C H W A R T O W Y B R A Ć N I E M C Y Zachwycająca przyroda Niemcy obfitują w krajobrazy tak urzekające, że na zdję- ciach można by uznać je za fotomontaż. Wodospad Ura- cher Wasserfälle w Jurze Szwabskiej wygląda niczym sce- neria wprost z „Władcy pierścieni“, a Góry Połabskie w Saksonii zapewniają zapierające dech w piersiach wido- ki z gigantycznych formacji skalnych. Niemal 9000 rezer- watów przyrody oraz 16 parków narodowych stanowi azyl dla chronionych gatunków zwierząt. Natomiast 300 000 rozbudowanych szlaków turystycznych gwarantuje radość z aktywności na świeżym powietrzu. 3 Bezpieczne życie Niemcy zaliczają się do najbezpieczniejszych krajów świata. Przestępczość utrzymuje się tu na stosunkowo niskim pozio- mie, a organy dochodzeniowe prowadzą międzynarodową współpracę. Wskaźnik wykrywalności czynów karalnych wynosi około 60 procent. W porównaniu ogólnoświatowym (Global Peace Index), Niemcy plasują się w 2023 roku na 15. miejscu. Za najbezpieczniejsze duże miasta uznawane są Monachium, Augsburg, Wiesbaden i Moguncja. W kontekście globalnym, Niemcy rzadko doświadczają kataklizmów takich jak trzęsienia ziemi czy powodzie. 4 Otwarci ludzie Niemcy są państwem nowoczesnym i otwartym na świat. Nie bez powodu są jednym z najpopularniejszych celów wyjazdowych studentów z zagranicy, plasując się w mię- dzynarodowym porównaniu na miejscu czwartym, a wśród krajów nieanglojęzycznych nawet na miejscu pierwszym. Przede wszystkim młodzi ludzie są tutaj kontaktowi, mó- wią po angielsku oraz interesują się innymi kulturami, światowym sportem, muzyką i nowinkami technicznymi. Mieszkańcy Niemiec mogą swobodnie decydować o tym, jak chcą żyć – a ich pomysły są bardzo różnorodne. Niemal co czwarty obywatel ma za sobą historię migracyjną. Pań- stwo dąży do tego, by wszyscy mogli tu prowadzić wolne i samodzielne życie. 5 55

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Branża IT Kody odgrywają ważną rolę w życiu Reshmy Sa- hadevan: „Podczas programowania szukam roz- wiązań złożonych problemów – to moja pasja“. W 2015 roku ukończyła na University of Kerala w Indiach studia pierwszego stopnia na kierunku Computer Science and Engineering, później pra- cowała w różnych międzynarodowych firmach w Mumbaju. 32-latka od 2022 roku pracuje na stanowisku software developera w firmie Copart Deutschland GmbH. Przedsiębiorstwo z siedzibą w Düsseldorfie sprzedaje na aukcjach interneto- wych samochody powypadkowe i używane. „Niemiecki przemysł technologiczny jest solidny i dynamiczny. W Indiach znany jest ze swojej innowacyjności i wysokiej jakości“, mówi Saha- devan pytana o powody wyjazdu do Niemiec. Pracę znalazła dzięki programowi „Hand in Hand for International Talents“ Niemieckiej Izby Prze- mysłowo-Handlowej oraz Federalnej Agencji Pracy. Program jest finansowany przez Federal- ne Ministerstwo Gospodarki i Ochrony Klimatu i pozyskuje wykwalifikowanych pracowników dla niemieckich przedsiębiorstw. Zgodnie z danymi branżowego stowarzyszenia Bitkom, podobnie jak Sahadevan w obszarze technologii informatycznych i komunikacyjnych pracuje w Niemczech ponad milion osób. Branża ta obejmuje ponad 96 000 przedsiębiorstw, a wartość rynku w 2024 roku prognozowana jest na 223 miliardy euro. Rząd federalny uchwalił w 2022 roku nową strategię cyfrową: dzięki licz- nym projektom, Niemcy mają stać się pionierem cyfryzacji. Są jednak do tego potrzebni dodatko- wi specjaliści IT. Zgodnie z danymi Bitkom, nie- mieckie przedsiębiorstwa poszukują obecnie 137 000 specjalistów i specjalistek IT. „Mogę pracować samodzielnie, a przy tym w bardzo międzynarodowym środowisku”. R E S H M A S A H A D E VA N , specjalistka IT 8

G O R ą C E P U N K T Y M O Ż L I W O Ś C I „Także moje dzieci mają tu lepsze możliwości zdobycia wykształcenia i bezpieczną przyszłość“. S A R G O N S H A M U A I L , malarz i lakiernik Branża budow- lana Białe ściany pierwszego wynajmowanego mieszkania w Niemczech skłoniły Sargona Shamuaila do podjęcia pracy w obecnym za- wodzie. Chciał nadać nieco koloru nowemu do- mowi, do którego wprowadził się z żoną i dziećmi, gdy w 2009 roku przyjechali do Nie- miec z Iraku. „Nie miałem jednak żadnego do- świadczenia w malowaniu. Dlatego postanowi- łem się tego nauczyć“. Pytał w firmach budowlanych o możliwość za- trudnienia. „Mój sąsiad i ówczesny nauczyciel niemieckiego pomagali mi szukać pracy“, wspomina 46-latek. W końcu udało mu się znaleźć zatrudnienie w małej firmie budowla- nej we Frankfurcie. „Koledzy nauczyli mnie ta- petowania, lakierowania, szpachlowania i ma- lowania, pomagali załatwiać sprawy urzędowe i pisać pisma“. W międzyczasie z kolegów z pracy stali się moimi przyjaciółmi. Osoby takie jak Shamuail są bardzo pożądane na rynku pracy: firmy budowlane w Niemczech poszukują obecnie ponad 15 000 pracowników. Udział zagranicznego personelu w branży wy- nosi już 23 procent. Branża budowlana, z obro- tem przekraczającym 100 miliardów euro rocz- nie, jest ważnym czynnikiem gospodarczym w Niemczech. 9

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Ochrona zdrowia Mary Celine Santiago bardzo dobrze pamięta swój pierwszy dzień pracy w Niemczech. Minę- ło już pięć lat, odkąd ta 30-letnia dziś pielę- gniarka przyjechała do Niemiec z Filipin. Mimo, że uczęszczała wcześniej na kurs języka nie- mieckiego, podczas swojego pierwszego dnia w Klinice Uniwersyteckiej w Bonn nie mogła przypomnieć sobie niektórych fachowych po- jęć. „Pacjenci wykazali się dużą wyrozumiało- ścią i pomagali mi znaleźć właściwe słowa. Było to bardzo miłe doświadczenie“. Dziś mówi już płynnie po niemiecku i doskonale zna medyczną terminologię, której potrzebuje na co dzień. Pacjenci doceniają jej pracę – po- dobnie jak przełożeni: po dwóch i pół roku pra- cy jako pielęgniarka, Santiago awansowała na stanowisko zastępczyni pielęgniarki oddziało- wej. Uczestniczy również w kursach doszkala- jących dla kadry kierowniczej średniego szcze- bla, za co płaci jej pracodawca. „Dzięki temu czuję się tu naprawdę doceniana“. Santiago trafiła do Niemiec dzięki programowi „Triple Win“. Program ten, realizowany przez Niemieckie Towarzystwo Współpracy Między- narodowej (GIZ) oraz Federalną Agencję Pracy na zlecenie niemieckich pracodawców, wspie- ra proces pozyskiwania personelu pielęgniar- skiego z zagranicy. Eksperci zakładają, że do 2025 roku zapotrzebowanie wzrośnie dodat- kowo o 150 000 kobiet i mężczyzn wykwalifi- kowanych w tym zawodzie. Mary Celine Santiago chwali warunki pracy w Klinice Uniwersyteckiej w Bonn i chciałaby pozostać w Niemczech – znalazła tu drugi dom. Mówi także: „Jestem dumna z tego, co udało mi się osiągnąć“. „Możliwości dokształcania są w Niemczech więcej niż wystarczające“. M A RY C E L I N E S A N T I AG O, pielęgniarka 10

Logi- styka G O R ą C E P U N K T Y M O Ż L I W O Ś C I „Czuję, że jestem we właściwym miejscu, wiele tu osiągnąłem“. K I N G S L E Y I G B I N OV I A , kierowca zawodowy „Moim marzeniem jest założyć kiedyś własną firmę spedycyjną“. Kingsley Igbinovia przyjechał do Niemiec z Nigerii w 2017 roku. Jeszcze w tym samym roku, w wieku 17 lat, ukończył szkołę średnią. Ze świadectwem w kieszeni znalazł miejsce do odbycia praktyk zawodowych jako kierowcy w firmie DB Schenker w Arnstadt, w Turyngii. „Chciałem zostać kierowcą ciężarów- ki, ponieważ lubię być w drodze i poznawać no- wych ludzi“, mówi Igbinovia, który po ukończeniu praktyk od razu otrzymał stałe zatrudnienie. Zgodnie z danymi Ifo Institut, ponad połowa nie- mieckich firm logistycznych cierpi na niedobór personelu. I to pomimo tego, że branża się roz- wija, a wolumen transportu nieustannie rośnie: z obrotem około 319 miliardów euro w 2022 roku i ponad trzema milionami zatrudnionych, logisty- ka stanowi trzecią największą gałąź gospodarki w Niemczech. Aby móc także w przyszłości za- gwarantować bezpieczeństwo dostaw i wyniki ekonomiczne, niemieckie przedsiębiorstwa logi- styczne poszukują wykwalifikowanych pracow- ników z całego świata, takich jak Kingsley Igbinovia. 11

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Rzemiosło Jako ośmiolatek Vladimir Gaal rozłożył na części stary rodzinny komputer. Rozkręcił i badał ze- psuty telefon czy suszarkę. „Już wtedy bardzo fascynowało mnie życie wewnętrzne otaczają- cych mnie technologii“, mówi Gaal, pochodzący z Campinas w południowo-wschodniej Brazylii. „Płyta główna komputera wyglądała dla mnie jak małe miasteczko. Chciałem wiedzieć, jak to wszystko działa. Do dziś tak jest“. Od roku pra- cuje jako elektronik w rodzinnej firmie Logatec, średniej wielkości przedsiębiorstwie w miejsco- wości Kölleda w Turyngii. „Niemcy także w Bra- zylii są znane z wysokiej jakości rzemiosła oraz dobrych warunków pracy. Z tego powodu tu przyjechałem. Mam sympatycznych kolegów i ciekawą pracę, dlatego chciałbym tu zostać“. Około 5,57 miliona osób pracuje podobnie jak Vladimir Gaal w niemieckiej branży rzemieślni- czej. Obecnie poszukiwani są szczególnie elek- trotechnicy. Wiele możliwości dla wykwalifiko- wanych pracowników oferuje zwłaszcza branża techniki automatyzacyjnej, energetyki, budowy maszyn i urządzeń. Rzemiosło ma w Niemczech długą tradycję i jest uznawane za przyszłościo- wą branżę oferującą wiele opcji rozwoju kariery, między innymi ze względu na szeroką ofertę do- kształcania i możliwość podjęcia pracy na wła- sny rachunek jako mistrz rzemieślniczy. Wykwalifikowani pracownicy z zagranicy mają do dyspozycji liczne kursy językowe i programy integracyjne, które ułatwiają komunikację w miejscu pracy oraz aklimatyzację w Niem- czech. Vladimir Gaal także uczęszczał na kurs integracyjny Federalnej Agencji Pracy. Dowie- dział się tam bardzo wiele o niemieckiej kulturze pracy i społeczeństwie. Lecz nie wszystko się potwierdziło: „Tłumaczono mi, że Niemcy nie lu- bią spontanicznych działań i że wszystko należy planować z wyprzedzeniem. Drugiego dnia mo- jego pobytu w Kölleda wpadł do mnie kolega z pracy, pytając, czy nie zechciałbym się z nim napić i pogadać – całkiem spontanicznie. Tak więc o niektórych sprawach lepiej przekonać się osobiście“. „Niemcy także w Brazylii są znane z wysokiej jakości rzemiosła oraz dobrych warunków pracy“. V L A D I M I R GA A L , elektronik 12

G O R ą C E P U N K T Y M O Ż L I W O Ś C I Inżynieria „Tworzymy coś, czego jeszcze nie było“. Bilge Atici pracuje na stanowisku Deputy Head of Airworthiness w firmie Lilium, młodym nie- mieckim przedsiębiorstwie lotniczym, które opracowuje w pełni elektryczny odrzutowiec do użytku regionalnego i miejskiego. Zadaniem Atici jest zapewnienie, by samolot i jego syste- my odpowiadały obowiązującym normom bez- pieczeństwa i wydajności oraz spełniały wy- magania urzędu lotnictwa cywilnego. Atici posiada 14-letnie doświadczenie w bran- ży lotniczej. Studia pierwszego i drugiego stop- nia w zakresie budowy maszyn oraz Executive MBA ukończyła na Uniwersytecie w Ankarze. Praca w Niemczech zawsze ją kusiła. „Niemcy są jedną z największych gospodarek świata i oferują inżynierom różnorodne możliwości rozwoju“. Wykwalifikowani pracownicy, tacy jak Atici, są pilnie poszukiwani w branży. Według danych Stowarzyszenia Niemieckich Inżynierów (VDI), w Niemczech istnieje około 170 000 wolnych miejsc pracy. A ponieważ jednocześnie spada liczba osób rozpoczynających odpowiednie studia, przedsiębiorstwa stawiają na pracow- ników zagranicznych. Jak wynika z badań VDI, dziś już co dziesiąty inżynier w Niemczech po- chodzi z zagranicy. Z międzynarodowego śro- dowiska cieszy się także Atici, pracująca w siedzibie firmy Lilium w Weßling koło Mona- chium. „Są tutaj ludzie ponad 50 narodowości. Dzięki ich różnorodnemu pochodzeniu, każde- go dnia uczę się czegoś nowego. To ogromnie cenne“. „W Niemczech podoba mi się work-life-balance“. B I LG E AT I C I , inżynier 13

K A R T A S Z A N S Y Interesujące perspektywy zawodowe, innowacyjne przedsię- biorstwa, bezpieczeństwo socjalne, stabilna demokracja z wolnością słowa i prasy, dobre szkoły i znakomite uniwer- sytety – Niemcy mają sporo do zaoferowania. W przyszło- ściowych obszarach takich jak cyfryzacja i odnawialne źró- dła energii obserwujemy obecnie znaczną dynamikę – co wyraźnie widać także na niemieckim rynku pracy. Z uwagi na te zmiany, rząd federalny stawia na ekspercką wiedzę wy- kwalifikowanych pracowników z zagranicy. Wraz z nowelizacją Ustawy o imigracji pracowników wykwa- lifikowanych (FEG), w 2024 roku Niemcy w dalszym ciągu podążają ścieżką nowoczesnego kraju imigracyjnego: stąd ulgi prawne dla absolwentów szkół wyższych oraz pracowni- ków wykwalifikowanych spoza Unii Europejskiej. Najważniej- szą zmianą jest „Karta Szansy“, obowiązująca od czerwca 2024 r. Kto może otrzymać Kartę Szansy – 2 punkty przyznaje się za „dostateczną znajomość języka niemieckiego“ (B1), za co najmniej dwuletnie doświadczenie zawodowe w ciągu ostatnich pięciu lat oraz za wiek poniżej 35 lat. – 1 punkt przyznaje się za „podstawową znajomość języka niemieckiego“ (A2), za co najmniej sześciomiesięczny pobyt w Niemczech w ciągu ostatnich pięciu lat, za wiek od 35 do 39 lat włącznie, za znajomość języka angielskiego na pozio- mie co najmniej C1, a także wtedy, gdy posiadane kwalifika- cje zaliczają się do zawodów deficytowych lub gdy partner bądź partnerka spełnia kryteria uprawniające do uzyskania Karty Szansy. Aby otrzymać Kartę Szansy, kandydaci muszą udowodnić, że w trakcie rocznego okresu na poszukiwanie pracy są w sta- nie sfinansować swoje życie w Niemczech bez pomocy ze strony państwa. Osoba, która w ciągu roku znalazła dzięki Karcie Szansy za- trudnienie w Niemczech, może w Urzędzie ds. Cudzoziemców w swoim miejscu zamieszkania złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt stały w celu podjęcia pracy, czyli Niebieską Kartę UE. Karta Szansy umożliwia wykwalifikowanym pracownikom spo- za UE przyjazd do Niemiec w celu poszukiwania pracy. Obo- wiązuje ona co najmniej przez rok. Kartę Szansy otrzymają: Niższe progi dochodowe oraz więcej zawodów deficytowych 1. Osoby posiadające zagraniczne kwalifikacje zawodowe lub akademickie, które są w pełni uznawane w Niemczech. Tak- że osoby, które ukończyły szkołę wyższą lub zawodową w Niemczech, otrzymują Kartę Szansy bez dodatkowych wy- magań zawodowych lub językowych. 2. Osoby posiadające zagraniczny dyplom ukończenia studiów, dyplom zawodowy potwierdzający co najmniej dwuletnie kształcenie zawodowe (uznawany oficjalnie w kraju kształce- nia) lub świadectwo zawodowe uzyskane w niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej za granicą. Kandydaci muszą wyka- zać się dodatkowo znajomością języka niemieckiego na pozio- mie A1 lub znajomością języka angielskiego na poziomie B2. Obowiązuje przy tym system punktowy. Aby otrzymać Kartę Szansy, osoby zainteresowane muszą uzyskać sześć punktów: – 4 punkty przyznaje się za zagraniczny dyplom zawodowy, który może zostać uznany według niemieckich standardów, nawet jeżeli wymaga uzyskania dodatkowych kwalifikacji (uznanie częściowe). – 3 punkty przyznaje się za co najmniej pięcioletnie doświad- czenie zawodowe w ciągu ostatnich siedmiu lat lub za „do- brą znajomość języka niemieckiego“ (B2). Rząd federalny pod wieloma względami ułatwił imigrację pracowników wykwalifikowanych już w 2023 roku. Progi do- chodowe potrzebne do uzyskania Niebieskiej Karty UE zo- stały obniżone. Rozszerzono także listę zawodów deficytowych: oprócz grup zawodowych związanych z matematyką, informatyką, na- ukami przyrodniczymi, inżynierią i medycyną, w przyszłości o Niebieską Kartę UE z niższymi progami dochodowymi będą mogli ubiegać się także lekarze weterynarii, stomatolodzy i farmaceuci, kadra menedżerska w branży produkcyjnej, bu- dowlanej, logistycznej, w branży opieki nad dziećmi lub ochronie zdrowia. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej „Make it in Germany“, portalu rządu federalnego dla pracow- ników wykwalifikowanych zza zagranicy. „Make it in Germany 15

W Y W I A D H U B E R T U S H E I L „Otworzyć drzwi i serca“ Nowa ustawa ułatwia imigrację wykwalifikowanych pracowników do Niemiec. Minister pracy Hubertus Heil wyjaśnia, na jakich zasadach ma się to odbywać, jaką rolę odgrywa przy tym Karta Szansy oraz dlaczego tak ważna jest autentyczna kultura gościnności. Panie Ministrze, nową ustawę nazwał Pan „kamieniem węgielnym dla nowoczesnego kraju imigracyjnego”. Co rozumie Pan pod tym pojęciem? Nowoczesny kraj imigracyjny otwiera swoje drzwi i serca. Charakteryzuje się autentyczną kulturą gościnności na co dzień i ograniczeniem niepo- trzebnych, biurokratycznych przeszkód. Potrzebu- jemy wykwalifikowanych pracowników z całego świata, ponieważ nasze własne społeczeństwo starzeje się, przez co już dziś mamy wiele nieob- sadzonych miejsc pracy. W innych krajach uprze- mysłowionych sytuacja wygląda podobnie. Niem- cy są krajem atrakcyjnym, konkurujemy jednak z wieloma innymi krajami o dłuższej tradycji imi- gracyjnej, zachęcającymi być może lepszą pogo- dą lub łatwiejszym do opanowania językiem. Dla- tego musimy aktywnie zabiegać 17 o wykwalifikowanych imigrantów i maksymalnie ułatwiać im start w Niemczech. Dokładnie temu ma służyć nowa ustawa. Reduku- jemy utrudnienia i ograniczamy biurokrację, silniej koncentrując się na praktycznym doświadczeniu zawodowym i potencjale drzemiącym w ludziach. Ramy prawne stają się tym samym nowocześniej- sze niż kiedykolwiek wcześniej. Jednocześnie chcemy ułatwić integrację w codziennym życiu, aby ci ludzie czuli się tutaj dobrze, stali się czę- ścią naszego społeczeństwa i chcieli tu zostać. Znajomość języka jest kwestią najistotniejszą, jed- nak znaczenie ma również zaangażowanie oby- watelskie oraz kultura gościnności w przedsiębiorstwie. Dlaczego w Niemczech tak pilnie poszukiwani są wykwalifikowani pracownicy z zagranicy? Aktualnie w Niemczech mamy blisko 1,7 miliona wolnych miejsc pracy. Jednocześnie, w nadcho- dzących latach na emeryturę przejdzie więcej osób niż wejdzie na rynek pracy. Dlatego już dzi- siaj brakuje nam pracowników, a w dalszej per- spektywie braki te będą się jeszcze pogłębiać. Za pomocą „rezerw własnych“ nie jesteśmy w stanie zapełnić tej luki. Istnieje jeszcze co prawda potencjał w zakresie zatrudniania kobiet, osób starszych lub osób z niepełnosprawnościa- mi. Jednak potrzebujemy dodatkowo także wsparcia z zagranicy. A ponieważ poszukiwanie specjalistów i pracowników trwa zwykle dość długo, już teraz musimy przyspieszyć w wielu ob- szarach – a więc zarówno ułatwić imigrację, jak i lepiej wykorzystywać własne zasoby.

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N 1,7 mln wakatów czeka na niemieckim rynku pracy. W jaki sposób nowa ustawa ułatwia imigrację pracow- ników wykwalifikowanych? Imigracja pracowników wykwalifikowanych będzie opierać się w przyszłości na trzech filarach. Po pierwsze: Kwalifika- cje. Osoba, która znalazła miejsce pracy i posiada kwalifika- cje uznawane w Niemczech, będzie mogła teraz jeszcze ła- twiej otrzymać wizę pracowniczą. Ułatwiony będzie zwłaszcza dostęp do pożądanej „Niebieskiej Karty“ – stanie się tak dzięki obniżeniu wysokości wymaganego wynagro- dzenia minimalnego. Po drugie: Doświadczenie. Tworzymy nowe ścieżki dla mi- gracji pracowniczej dla osób posiadających kwalifikacje za- wodowe lub odpowiednie doświadczenie zawodowe. Wizę pracowniczą mogą one otrzymać nawet bez uznania dyplo- mu w Niemczech, co pozwala im natychmiast podjąć pracę. Po trzecie: Potencjał. Ta ścieżka służy poszukiwaniu pracy. Nowo utworzoną „Kartę Szansy“ może otrzymać osoba, któ- ra co prawda nie znalazła jeszcze zatrudnienia w Niem- czech, lecz posiada wielce obiecujący potencjał. Takie osoby mogą pozostać w Niemczech przez co najmniej rok, aby mieć szansę znalezienia pracy zgodnej z kwalifikacjami. Dodatkowo eliminujemy przeszkody, które dotąd hamowały imigrację – na przykład procedurę uznawania kwalifikacji. Częściowo rezygnujemy z egzaminów, a w niektórych przy- padkach wystarczy, gdy egzaminy zostaną zaliczone już w Niemczech zamiast przed przyjazdem. Łatwiejsze jest również sprowadzenie członków rodziny. Ogólnie można powiedzieć, że: nowe regulacje są ambitne, a jednocześnie wyważone. Chronimy nowo przybyłych przed dumpingiem płacowym i wyzyskiem. Bo szanse i ochrona są z sobą powiązane. To podstawowa zasada działania nasze- go państwa socjalnego. Głównym elementem reformy jest wspomniana wcze- śniej Karta Szansy. Jakie cele ma wprowadzenie tej karty przez rząd? Karta Szansy służy do tego, by móc szukać pracy na miej- scu. Zamiast sześciu miesięcy jak do tej pory, obcokrajowcy spoza UE mogą przebywać w Niemczech w celu poszukiwa- nia pracy przez maksymalnie rok. Ponadto, obecnie więcej osób może otrzymać tak zwany tytuł pobytowy. Osoba, która w ciągu tego roku nawiąże stosunek pracy zgodny ze swoimi kwalifikacjami, może przedłużyć pobyt. Kartę Szansy otrzymują wyłącznie osoby, które – czy to z oszczędności czy pracy dodatkowej – są w stanie samo- dzielnie się utrzymać. Posiadacze Karty mogą przez maksy- malnie 20 godzin w tygodniu pracować niezależnie od swo- ich kwalifikacji. Karta Szansy pozwala również na to, by jej posiadacz przez maksymalnie dwa tygodnie wykonywał próbnie przyszłą pracę zgodną z kwalifikacjami. „Likwidujemy przeszkody i ograniczamy biurokrację, sil- niej koncentrując się na potencjale drzemiącym w ludziach“. H U B E R T U S H E I L 18

W Y W I A D H U B E R T U S H E I L Minister pracy Hubertus Heil rozmawia z personelem pielęgniarskim jednego z największych szpitali uniwersyteckich w Europie, szpitala Chаrité w Berlinie. Podczas swoich wizyt zagranicznych w Indiach, Brazy- lii i wielu innych krajach osobiście zabiegał Pan o pra- cowników wykwalifikowanych. Z jakimi reakcjami się Pan spotykał? Niemal wyłącznie pozytywnymi. Wiele młodych, zmotywowa- nych i dobrze wykształconych osób chce przyjechać do Nie- miec – ponieważ w swoim kraju nie widzą dobrych perspek- tyw rozwoju lub ponieważ dostrzegają w Niemczech możliwości, na przykład w zakresie dalszej edukacji lub roz- woju kariery. Czasem wśród powodów wymieniano także bezpieczeństwo lub możliwość zabrania ze sobą rodziny. Za pomocą jakich argumentów promuje Pan Niemcy jako miejsce do pracy i życia? Istnieje wiele dobrych powodów, by przyjechać do Niemiec: regulowane warunki pracy, różnorodne możliwości budowa- nia kariery oraz mocny przemysł i badania. To niepodważal- ne korzyści dla pracowników wykwalifikowanych oraz ich rozwoju zawodowego. Do tego system ubezpieczeń społecz- nych, na przykład ubezpieczenie zdrowotne, możliwości sprowadzenia członków rodziny, a także solidna i bezpłatna edukacja. To szczególnie ważne zwłaszcza dla młodych ro- dzin, lecz także dla zagranicznych studentów. 19

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Siedem kroków do podjęcia pracy w Niemczech Mаríа Fernаndа Gаrcíа López z Meksyku chciałaby pracować jako specjalistka IT w Monachium. Droga tej 28-latki do za- trudnienia w Niemczech ma charakter przykładowy, ponieważ poszczególne kroki – w zależności od zawodu, kraju po- chodzenia i innych czynników – mogą się różnić. H o l a ! ! H a l l o ! 1. Poszukiwanie pracy W pierwszej kolejności, w Federalnej Agencji Pracy (BA), a konkretnie na stronie internetowej „ICT/Engineers“ oraz w ogólnym serwisie z pracą BA, Mаríа poszukuje in- formacji o aktualnych ofertach pracy w Niemczech. Dla specjalistów IT z Meksyku BA oferuje specjalny program wsparcia, który pomaga także w poszukiwaniu pracy. ↗ job-listings 2. Język Mаríа chciałaby móc porozumiewać się w sytuacjach codziennych, dlatego wy- biera kurs językowy online w Goethe- Institut, który oferuje kursy językowe za- równo w formie zdalnej jak i tradycyjnej. ↗ goethe.de 3. Rekrutacja Mаríа sprawdza opis stanowiska pracy oraz związane z nim wyma- gania. W kolejnym kroku kontaktuje się z potencjalnym pracodawcą online, przesyłając swój list motywacyjny oraz ważne dokumenty, takie jak CV i dyplomy. ↗ europа.eu/europаss/ 20

S I E D E M K R O K Ó W D O P O D J Ę C I A P R A C Y W N I E M C Z E C H 4. Wiza i pobyt Mаríа otrzymała konkretną propozycję pracy i może teraz złożyć wniosek o przyzna- nie wizy pracowniczej. Spełnia warunki, ponieważ uzyskała w swoim kraju dyplom ukończenia studiów, który jest porównywalny z dyplomem niemieckim. W swojej no- wej pracy zarabia wymagane wynagrodzenie minimalne dla zawodów deficytowych w kwocie 39 682,80 euro, co umożliwia uzyskanie Niebieskiej Karty UE. Bez wiążącej deklaracji zatrudnienia kandydaci mogą również wnioskować o tzw. Kartę Szansy. ↗ entry-process 5. Ważne dokumenty Mаríа szybko umawia wizytę w niemieckiej ambasadzie i kom- pletuje wszystkie dokumenty. Zaliczają się do nich na przykład wypełnione wnioski, kopie dyplomów i innych dokumentów oraz zdjęcia paszportowe. Konieczne jest również zawarcie umowy ubezpieczenia zdrowotnego. ↗ аuslаndsvertretungen 6. Przyjazd do Niemiec Mаríа otrzymała wizę, kupuje bilet lotniczy i przygotowu- je się do rozpoczęcia nowego życia w Niemczech. Zbiera najważniejsze informacje dotyczące najistotniejszych spraw, takich jak poszukiwanie mieszkania, i organizuje sobie zakwaterowanie na pierwszy okres pobytu. ↗ аdvisory-contаct-services/in-germаny 7. Po przyjeździe Wkrótce po przyjeździe do Niemiec Mаríа rezer- wuje termin wizyty w Urzędzie ds. Cudzoziemców i przygotowuje dokumenty potrzebne do uzyska- nia pozwolenia na pobyt. Otwiera konto bankowe i rejestruje się w biurze meldunkowym dla mieszkańców. Może już rozpocząć swój pierwszy dzień w pracy. Dodatkowe informacje: Przepisy nowej Ustawy o imigracji pracowników wykwalifikowanych będą prawdopodobnie wchodzić w życie stopniowo począwszy od listopada 2023 r. ↗ www.mаke-it-in-germаny.com 21

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N FAQ ?! Najważniejsze pytania dotyczące pracy w Niemczech Jak szukać pracy? Na giełdzie pracy „Mаke it in Germаny“ znajdziesz oferty po- chodzące wyłącznie od pracodawców, którzy są całkowicie otwarci na zatrudnianie pracowników wykwalifikowanych z zagranicy. Wsparcia w poszukiwaniu pracy udziela Cen- tralne Biuro Pośrednictwa dla Obcokrajowców i Pracowników Wykwalifikowanych (ZAV), należące do Federalnej Agencji Pracy. Można się z nim skontaktować na różne sposoby: ↗ www.mаke-it-in-germаny.com/de/service/kontаkt Czy muszę przejść procedurę formalnego uznania moich kwa- lifikacji zawodowych? Zgodnie z nową ustawą, osoby posiadające do- świadczenie zawodowe będą mogły, pod pewnymi warunkami, przyjechać do Niemiec w celu podjęcia pracy także bez konieczności formalnego uznania dyplomu. Takie osoby będą mogły pracować w tak zwanych zawodach niereglamentowanych, na przy- kład jako ekonomistka, informatyk lub piekarz. Jed- nak w przypadku zawodów reglamentowanych, na przykład w ochronie zdrowia, formalne uznanie dy- plomu jest bezwzględnie konieczne. Wyszukiwarka „Anerkennungs-Finder“ pomaga obcokrajowcom w ustaleniu, czy proces uznania kwalifikacji jest w ich przypadku konieczny: ↗ www.аnerkennung-in-deutschlаnd.de 2222 Na jakich warunkach mogę praco- wać w Niemczech? Do długoterminowego pobytu i podjęcia pracy w Niemczech potrzebna jest wiza pracownicza. Od lipca 2023 roku, zgodnie z nową Ustawą o imi- gracji pracowników wykwalifikowanych (FEG), ist- nieje możliwość wjazdu do Niemiec w celu podję- cia pracy nawet bez konkretnej propozycji zatrudnienia – tzw. „Karta Szansy“. Kandydaci po- twierdzają swój potencjał w oparciu o system punktowy, oceniający między innymi kwalifikacje i doświadczenie. Pracownicy wykwalifikowani po- siadający dyplom ukończenia studiów mogą otrzymać Niebieską Kartę UE. Ten tytuł pobytowy ułatwia na przykład łączenie rodzin i skraca okres oczekiwania na zezwolenie na pobyt stały. Czy potrzebuję wizy, aby wjechać do Niemiec? Osoby spoza Europejskiego Obszaru Go- spodarczego (EOG) lub Szwajcarii, zwykle potrzebują wizy, aby móc wjechać do Nie- miec. Wniosek wizowy należy złożyć oso- biście przez przyjazdem w odpowiednim przedstawicielstwie Niemiec w swoim kraju. W jaki sposób znajdę punkty doradcze w swoim kraju? Poprzez mapę świata „Mаke it in Germаny“, osoby zainteresowane mogą wyszukać miejsca do kon- taktu, w których uzyskają odpowiedzi na pytania związane z wyjazdem do Niemiec. W niektórych krajach Goethe-Institut oferuje programy wstęp- nej integracji: ↗ www.mаke-it-in-germаny.com/service/ berаtung-аnlаufstellen/weltweit ↗ www.goethe.de/de/vorintegration

F A Q | J Ę Z Y K N I E M I E C K I W P R A C Y Język niemiecki w pracy Język niemiecki należy do dziesięciu najczęściej uży- wanych języków świata. Jest również ważnym języ- kiem kontaktów handlowych w Europie Środkowo- -Wschodniej. W wielu branżach w Niemczech, podobnie jak w kręgach naukowych, szeroko rozpo- wszechniony jest język angielski. Mimo to, w wielu za- wodach nie można obejść się bez znajomości języka niemieckiego. Jest to szczególnie ważne wszędzie tam, gdzie konieczny jest bezpośredni kontakt z klien- tem. Znajomość języka pozwala również na bezproble- mowe porozumiewanie się ze współpracownikami. „Pracodawcy bardzo doceniają wysoką motywację za- granicznych pracowników wykwalifikowanych“, mówi dr Mаrtin Noаck, ekspert ds. kształcenia i rynku pracy w Fundacji Bertelsmаnna. „Od 2009 roku udział pra- cowników posiadających zagraniczny paszport niemal się podwoił“. Niedobór pracowników wykwalifikowa- nych w Niemczech stanowi ogromną szansę dla imi- grantów. „Osoby posiadające odpowiednie kwalifika- cje zawodowe, a do tego mówiące po niemiecku, mają do wyboru o jedną trzecią ofert pracy więcej“. „Osoba przyjeżdżająca do Niemiec, która opanowała już pewien zasób fachowe- go słownictwa, ma wyższe szanse na rynku pracy“. DR MARTIN NOACK, Ekspert ds. kształcenia i rynku pracy Znajomość języka niemieckiego na poziomie B1/ B2 zwykle wystarcza na początek do skutecznej integracji w miejscu pracy. Pracownikom wykwali- fikowanym rozważającym podjęcie pracy w Niem- czech, ekspert ds. edukacji Noаck radzi szybkie wprowadzanie tematyki zawodowej w naukę języ- ka niemieckiego. Testy do samokontroli, takie jak meine-berufserfаhrung.de oraz bazujące na nich testy kompetencji jak MySkills, pomagają zidenty- fikować własne mocne strony w kontekście zawo- dowym i dostosować do nich naukę języka . „Oso- ba przyjeżdżająca do Niemiec, która opanowała już pewien zasób fachowego słownictwa, ma wyższe szanse na rynku pracy!“. Na potrzeby pu- blikacji Jobmonitor, która ukazała się w 2022 roku, jego zespół przeanalizował ponad 48 milionów ofert pracy. Znajomość języka niemieckiego jest szczególnie pożądana w branży turystycznej i ga- stronomicznej, a także w branży transportu i logistyki. Osoba planująca rozwijać karierę zawodową w Niemczech ma do dyspozycji wiele możliwości nauki języka niemieckiego. Przy pomocy aplikacji „Ankommen“ można ćwiczyć pierwsze zwroty jeszcze przed wyjazdem z kraju. Ćwiczenia Go- ethe-Institut dostosowane do potrzeb określo- nych grup zawodowych ułatwiają komunikację w miejscu pracy. Uniwersytety ludowe w Niem- czech oferują branżowe kursy językowe, nato- miast Federalna Agencja Pracy proponuje kursy w niepełnym wymiarze godzin umożliwiające na- ukę osobom pracującym. Jednak tak jak w przy- padku każdego innego języka, istnieje jedna naj- ważniejsza zasada: trzeba zacząć mówić i nie bać się popełniania błędów! Ponieważ opanowane umiejętności najlepiej jest ćwiczyć podczas natu- ralnej rozmowy – w biurze i w warsztacie, w pie- karni lub w kawiarni. Goethe-Institut – Język niemiecki w miejscu pracy Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców – aplikacja „Ankommen“ Federalna Agencja Pracy – Nauka języka niemieckiego 23

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Współpraca w zakresie transfor- macji energetycznej Verena Kern W Niemczech rośnie liczba „zielonych zawodów”, do których pracownicy wykwalifikowani z zagranicy są dziś poszukiwani bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Gdy myślimy o transformacji energetycznej, zazwyczaj przychodzą nam na myśl turbiny wiatrowe i fotowoltaika. Constаntin Eis myśli z kolei o... pracownikach. Szef przedsiębiorstwa Lichtblick, dostawcy ekologicznej energii elektrycznej, wy- stosował list otwarty do Roberta Hаbecka, federalnego ministra gospodarki i ochrony klimatu. Nagłówek listu brzmi: „Bez rąk do pracy nie będzie zmian“. Wśród jego sygnatariuszy znaleźli się również managerowie innych firm, takich jak 1Komma5°, Thermondo, PowerUs lub Instаllion. Domagali się tylko jednego: przyspieszenia napływu pracowników wykwalifikowanych, aby transformacja energetyczna mogła iść naprzód. Ich propozycje dotyczą szerokiego zakresu te- matów, od szybkiej ścieżki uzyskania kwalifikacji dla instalatorów fotowoltaiki, po ułatwienia w imigracji pracowników wykwalifikowanych. List branży energetycznej dowodzi, z jak istotnym problemem mamy do czynienia – i jak duża jest gotowość przedsiębiorstw, by iść w nowych kierunkach. „Niedobór personelu jest aktualnie jednym z największych wyzwań ochrony klimatu“, mówi Eis, uzasadniając swoją inicjatywę. Jednak szef Lichtblick i jego towarzysze broni stawiają nie tylko wymagania. Składają również ofertę: „Poprzez nasz list otwar- ty chcielibyśmy wesprzeć inicjatywy rządu dążące do zażegnania niedoboru per- sonelu i zasygnalizować naszą gotowość do szybkiego wdrożenia rozwiązań przy udziale wszystkich zaangażowanych“, mówi Eis. „Dostatecznie wykwalifiko- wany personel ma kluczowe znaczenie dla wykorzystania ogromnego potencjału technologii związanych z ochroną klimatu“. 24

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N ↑26% wzrost udziału elektrowni słonecznych na całym świecie – rekordowy wynik w 2022 roku Ten potencjał rzeczywiście jest ogromny. Technologie przyjazne dla klimatu prze- żywają obecnie rozkwit. Jak informuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) w swoim aktualnym raporcie, dzieje się tak na całym świecie. Raport odno- tował w 2022 roku rekordowe wyniki w zakresie ekspansji odnawialnych źródeł energii, ze wzrostem udziału elektrowni słonecznych o 26 procent. Inwestycje w czystą energię wzrosły o 15 procent, a tym samym wyniosły 1,6 biliona dolarów amerykańskich. Silnie wzrosła także sprzedaż samochodów elektrycznych, a ich udział w rynku zwiększył się w ciągu dwóch lat ponad trzykrotnie. Zmiany są tak dynamiczne, że IEA ma również optymistyczne wieści odnośnie międzynarodo- wej ochrony klimatu: „Postępy w zakresie najważniejszych czystych technologii wytwarzania energii wskazują, że nowa gospodarka energetyczna powstaje szybciej, niż mogłoby się wydawać“. Także w Niemczech popyt na systemy fotowoltaiczne, samochody elektryczne i pompy ciepła jest większy niż kiedykolwiek wcześniej. Jak stwierdza Agorа Energiewende w swoim badaniu, zainteresowanie technologiami transformacji energetycznej wzrosło zauważalnie zarówno wśród przedsiębiorstw jak i obywa- teli. Ten Think tаnk użyteczności publicznej analizuje, jak rozwija się transforma- cja systemów energetycznych i przemysłowych oraz pyta społeczeństwo o opinię na ten temat. Podsumowując: „Temat transformacji energetycznej jest mocno za- korzeniony w społeczeństwie“. Także wtedy, gdy w 2022 roku wskutek wojny w Ukrainie ceny energii przejściowo bardzo mocno wzrosły, ochrona klimatu i środowiska pozostały dla mieszkańców Niemiec jednymi z najważniejszych kwestii. Think tаnk mówi wręcz o „szerokim poparciu społecznym dla transforma- cji energetycznej“. 26

„ Z I E L O N E ” Z A W O D Y Można powiedzieć, że to w Niemczech nastąpił początek transformacji energetycznej. To tutaj „wynaleziono“ ten ter- min. Łączy on w sobie dwa niezwiązane dotąd pojęcia – tworząc chwytliwe określenie dla odejścia od wytwarzania energii z paliw kopalnych na rzecz źródeł odnawialnych. Termin przyjął się na całym świecie i został zapożyczony do niektórych języków, na przykład języka angielskiego jako „The Germаn Energiewende“. Dzisiaj podobne pojęcia odno- szą się także do innych obszarów ważnych dla ochrony kli- matu, jak transformacja transportu, transformacja ciepłow- nictwa czy transformacja rolnictwa. Pojęcie „transformacji energetycznej” pojawiło się w Niem- czech pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku. To ruch antynuklearny jako pierwszy zażądał przebudowy systemu energetycznego, nawołując do „transformacji“ energetycz- nej. Chodziło nie tylko o rezygnację z energii atomowej, któ- ra odgrywała jeszcze wówczas w Niemczech istotną rolę. Żądania obejmowały także oszczędne gospodarowanie energią oraz mniejszą zależność od importu źródeł energii, przede wszystkim ropy naftowej. W 1980 roku nowo powstały Instytut Ekologiczny we Fre- iburgu – który, nawiasem mówiąc, również wyrósł z ruchu antynuklearnego i jest dziś jednym z wiodących instytutów badań środowiskowych – opublikował badanie o programo- wym tytule „Transformacja energetyczna: Rozwój i dobro- byt bez ropy naftowej i uranu“. Najważniejsze założenia: energia wiatrowa i fotowoltaika, a także energia wodna, biomasa i energia geotermiczna mają zastąpić paliwa ko- palne, kolejną ważną kwestią jest efektywność energetycz- na. „To karta atutowa, która pozwala osiągnąć cele klima- tyczne w sposób bezpieczny i opłacalny“, powiedział niegdyś Florentin Krаuse, jeden z autorów badania. Dziś są to główne założenia niemieckiej polityki w zakresie trans- formacji energetycznej. Udział OZE w tzw. miksie energetycznym, który w 2000 r. wynosił zaledwie sześć procent, potroił się w ciągu kolejnych dziesięciu lat. Jednak do czasu, aż żądania i koncepcje doprowadziły do kon- kretnych działań politycznych, musiało upłynąć jeszcze sporo czasu. Gremia doradcze niemieckiego rządu federalnego zwra- cają uwagę na zagrożenia związane ze zmianami klimatu. Ko- misja badawcza „Środki ostrożności w celu ochrony atmosfery ziemskiej“ już w 1987 roku zalecała wyraźne obniżenie emisji gazów cieplarnianych. Niedługo przedtem, magazyn informa- cyjny „Der Spiegel“ artykułem okładkowym o „Katastrofie kli- matycznej” rozpoczął publiczną debatę na ten temat. . Poprzez Ustawę o odnawialnych źródłach energii (EEG), rząd federalny wprowadził w 2000 r. zasadę pierwszeństwa ekolo- gicznej energii elektrycznej i zwiększył stawki dopłat. Dzięki korzystniejszym warunkom, inwestycje w transformację ener- getyczną stały się bardziej atrakcyjne dla wielu obywateli oraz przedsiębiorstw. Wkrótce turbiny wiatrowe i elektrownie sło- neczne zaczęły pojawiać się w całym kraju. Udział odnawial- nych źródeł energii w tzw. miksie energetycznym, który wynosił wówczas sześć procent, na przestrzeni kolejnych dziesięciu lat zwiększył się trzykrotnie. Dzisiaj wynosi on niemal 50 procent. Dzięki przyspieszonemu rozwojowi rynku, ceny tych niegdyś drogich technologii szybko spadły. OZE stały się konkurencyjne – i to na całym świecie. Dzisiaj są one często tańsze niż paliwa kopalne, generując koszt rzędu kilku centów za kilowatogodzi- nę w przypadku fotowoltaiki i energetyki wiatrowej na lądzie. 27

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N 350 000 „zielonych” miejsc pracy w Niemczech młodych i członków mniejszości są wyraźnie lepsze niż w przypadku konwencjonalnego wytwarzania energii. Na przykład kobiety zajmują około jednej trzeciej stanowisk związanych z OZE, podczas gdy w przypadku paliw kopalnych jest to tylko dwadzie- ścia procent . Także w Niemczech wzrosła liczba miejsc pracy zwią- zanych z OZE i zgodnie z danymi IRENA wynosi ona obecnie około 350 000. Aby obsadzić te i inne po- wstające wakaty, Niemcy potrzebują wykwalifikowa- nych pracowników z zagranicy. Jednym z takich spe- cjalistów w zakresie energetyki, którzy zapuścili już korzenie w Niemczech, jest Jаmаl Benfаydаh z Mаro- ka. Ten inżynier elektryk od marca 2021 roku pracuje w Schoenergie, przedsiębiorstwie w kraju związko- wym Nadrenia-Palatynat. Firma zatrudniająca ponad 190 pracowników buduje instalacje fotowoltaiczne, Cele klimatyczne rządu federalnego Do 2030 r. 80% zapotrzebowania energetycznego pokrywane z odnawialnych źródeł energii 15 mln samochodów elektrycznych 6 mln pomp ciepła Do 2038 Całkowita rezygnacja z wytwarzania energii elektrycznej z węgla Do 2045 Neutralność klimatyczna Niemiecka ustawa stała się tym samym motorem globalnej transformacji energetycznej. Bez niej obecny rozkwit techno- logii służących ochronie klimatu nie byłby możliwy lub stałby się faktem o wiele później. Gdy pytamy naukowców zajmują- cych się tematyką klimatu, co daje im nadzieję na realizację celów Porozumienia Paryskiego, wskazują oni na szybki spa- dek cen technologii związanych z transformacją energetycz- ną. Ponieważ są one obecnie bezkonkurencyjnie tanie, od- wrót od szkodliwych dla klimatu nośników energii staje się wreszcie realistyczną opcją. Transformacja energetyczna nie tylko dostarcza neutralnej dla klimatu energii i przyczynia się do ochrony klimatu. Zwiększa także tworzenie wartości we własnym kraju, po- zwala na udział obywateli w procesie wytwarzania energii – a przy tym generuje miejsca pracy. Jak informuje najnowszy raport dotyczący zatrudnienia Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA), na całym świecie powstało dzięki temu już niemal 13 milionów miejsc pracy. Podkreśla on, że szanse zatrudnienia w tych branżach dla kobiet, ludzi 28

„ Z I E L O N E ” Z A W O D Y parki solarne, infrastrukturę do magazynowania energii i ła- dowania. Benfаydаh jest w niej technicznym planistą projek- tu ds. systemów solarnych na otwartych przestrzeniach. „Praca przy wielkich projektach była moim marzeniem, i to marzenie stało się rzeczywistością. Jestem dumny z tego, że mogę aktywnie współtworzyć transformację energetyczną“. Niemieckie przedsiębiorstwa poszukują wielu innych pracow- ników takich jak Jаmаl Benfаydаh. Rząd federalny wyznaczył ambitne cele i tak ustawił zwrotnice, aby transformacja ener- getyczna nabrała tempa. Do 2045 roku Niemcy chcą być krajem neutralnym klimatycznie, ma to nastąpić o pięć lat wcześniej niż w przypadku Unii Europejskiej. Zgodnie z pla- nami, już w 2030 roku 80 procent zapotrzebowania energe- tycznego mają pokrywać odnawialne źródła energii, drogami ma się poruszać 15 milionów samochodów elektrycznych, zainstalowanych ma zostać sześć milionów pomp ciepła, a jednocześnie priorytetem ma stać się produkcja zielonego wodoru. Najpóźniej w 2038 roku ma zakończyć się wytwa- rzanie energii elektrycznej z węgla. Ostatnie elektrownie ato- mowe zostały wygaszone już wiosną 2023 roku. Liczba miejsc pracy w sektorze transformacji energetycznej i ochrony klimatu będzie w kolejnych latach znacząco ro- snąc. Już dziś istnieje bardzo duże zapotrzebowanie na wy- kwalifikowany personel. Wiele branż z obszaru Green Econo- my szuka nowych pracowników – są oni potrzebni w branży rzemieślniczej, inżynieryjnej, budowlanej, IT, branży energe- tycznej i elektrotechnicznej oraz wielu innych. One wszystkie wymagają „dodatkowych rąk do pracy“, o czym świadczy apel wystosowany niedawno w liście otwartym przedsię- biorstw sektora transformacji energetycznej. Te miejsca pra- cy zapewniają dobre perspektywy zawodowe – i mogą decy- dująco przyspieszyć bieg procesu. Jamal Benfaydah z Maroka od 2021 r. pracuje w niemieckiej branży fotowoltaicznej. 29

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N „Wyznawanie wspólnego systemu wartości“ Uproszczenie naturalizacji leży w najgłębszym interesie Niemiec, twierdzi Reem Alabali-Radovan, minister ds. migracji, uchodźców i integracji. Rozmawiała: Helen Sibum Pani Minister, w czerwcu 2024 roku weszła w życie nowa Ustawa o obywatelstwie. Jak ocenia Pani te zmiany w kontekście drogi Niemiec do stania się nowoczesnym krajem imigracyjnym? Reforma jest dużym sukcesem, wiele osób czekało na nią od lat lub nawet kilkudziesięciu lat. Wraz z wprowadzonymi zmianami dołączamy w końcu do grona nowoczesnych ustaw imigracyjnych obowiązujących w innych krajach. Usta- wa jest jednym z wielu działań, jakie podjął rząd federalny, abyśmy mogli stać się nowoczesnym krajem imigracyjnym. Istotną nowością wprowadzoną poprzez ustawę jest ogólna możliwość posiadania podwójnego obywa- telstwa. Jakie zalety niesie z sobą ta zmiana? Wiele osób w naszym kraju ma dziś więcej niż jedno obywa- telstwo. Jednak do tej pory posiadanie obcego obywatel- stwa nie zawsze było możliwe. Ustawa wreszcie wprowadza sprawiedliwość w tym zakresie i umożliwia wszystkim oso- bom zachowanie, obok niemieckiego, także swojego dotych- czasowego obywatelstwa. Nowa ustawa ma również likwidować przeszkody w procesie naturalizacji, na przykład poprzez skrócenie wymaganego minimalnego okresu pobytu. Dlaczego jest to konieczne? W innych krajach imigracyjnych krótsze minimalne okresy pobytu już od dłuższego czasu są czymś powszechnym. Je- żeli nie dotrzymamy im kroku, w międzynarodowym porów- naniu stracimy na atrakcyjności dla pracowników. Lecz oczy- wiście każda osoba musi spełniać także inne warunki naturalizacji, na przykład dobrze mówić po niemiecku, samo- dzielnie się utrzymywać i zobowiązać się do przestrzegania naszego wolnościowego, demokratycznego porządku. 30

W Y W I A D R E E M A L A B A L I - R A D O V A N REEM AL ABALI-RADOVAN, urodzona w 1990 roku w Mo- skwie, jest członkinią Niemiec- kiego Bundestagu, a od 2021 roku pełni funkcję ministra ds. migracji, uchodźców i integracji. Od 2022 roku jest również pełnomocniczką rządu federal- nego ds. walki z rasizmem. Procedury naturalizacyjne mają również przebiegać szybciej i efektywniej. Jakie środki przewiduje ustawa w tym zakresie? Większość osób ubiegających się o niemieckie obywatelsko miało już kontakt z Urzędami ds. Cudzoziemców, dostarczało rozmaite dokumenty i dowody. Mimo to, wciąż jeszcze zbyt wiele dokumentów trzeba składać podwójnie. Utrudnia to przebieg procesu dla wnioskodawców i osób przetwarzają- cych wnioski. Nowa ustawa usprawnia teraz wymianę infor- macji pomiędzy instytucjami. Jednocześnie, wiele procesów poddajemy cyfryzacji, by wspierać pracowników instytucji naturalizacyjnych w ich pracy. Pozwala to na bardziej efek- tywne wykorzystanie posiadanych danych. „Ustawa zachęca do szybszej integracji”. W jakim stopniu nowa ustawa przyczyni się do pozy- tywnych zmian gospodarczych i społecznych w Niem- czech, na przykład w odniesieniu do pracowników wykwalifikowanych? Niedobór pracowników wykwalifikowanych i ogólnie siły ro- boczej już teraz jest w Niemczech ogromny, zwłaszcza w branży ochrony zdrowia i opieki. To, by pracownicy przy- jeżdżali do Niemiec i decydowali się tu pozostać, leży w na- szym szeroko pojętym interesie. Musimy stworzyć ku temu warunki: zrobiliśmy to już pod względem prawnym, jednak 31 „Wiele osób czekało na to od lat a nawet kilkudziesięciu lat.“ konieczne są także pewne zmiany społeczne. Ponieważ po- zyskanie pracowników na niemiecki rynek pracy to jedno, a sprawienie, by zechcieli oni zostać tu na stałe, to zupełnie inna kwestia. Ma to bardzo wiele wspólnego z pozytywną kulturą gościnności: potrzebna jest oferta świadczeń integra- cyjnych, miejsca w placówkach opieki nad dziećmi oraz uczciwe perspektywy przyszłej naturalizacji. A przy tym, istotne jest również pytanie: jaka atmosfera panuje w Niem- czech? Wszystko to ma znaczenie przy podejmowaniu decy- zji o zamieszkaniu w Niemczech na stałe. Krytycy nowej ustawy twierdzą, że zaniża ona wartość niemieckiego obywatelstwa. Jak odniosłaby się Pani do takich głosów? Jest wręcz przeciwnie: ustawa zachęca do szybszej integra- cji. W ustawie zapisaliśmy również, że niemieckie obywatel- stwo jest równoznaczne z wyznawaniem wspólnego systemu podstawowych wartości. Osoby ubiegające się o naturaliza- cję muszą opowiadać się za wolnościowym, demokratycz- nym porządkiem, rozumieć szczególną historyczną odpowie- dzialność Niemiec za okrutne rządy narodowego socjalizmu i ich konsekwencje, zwłaszcza potrzebę ochrony społeczno- ści żydowskiej. Naturalizacja wykluczona jest w przypadku osób wykazujących zachowania antysemickie, rasistowskie lub naruszające ludzką godność w jakikolwiek inny sposób. Nawiązując do Pani osobistych rozmów z osobami z historią imigracyjną: co oznacza dla nich aturalizacja? Naturalizacja to dla wielu z nich życie w poczuciu bezpie- czeństwa, w demokracji, w autentycznym państwie prawa. Ustawa Zasadnicza stawia na pierwszym miejscu godność człowieka i gwarantuje równe prawa dla wszystkich, nieza- leżnie od ich pochodzenia, religii, płci i koloru skóry. A po- nadto, gdy ludzie decydują się na związanie przyszłości z naszym krajem i przyjęcie niemieckiego obywatelstwa, jest to także ogromna korzyść dla nas i dowód uznania dla re- aliów życia w Niemczech.

C E N T R A D O R A D C Z E : P R Z Y K Ł A D E G I P T U Maadi to zielona dzielnica w południowej części Kairu: Od strony wschodniej przylega do Nilu i składa się głównie z ładnych domów i obsadzonych drzewami ulic. Słowo Maadi oznacza „prom” – co dobrze pasuje do celu działalności Egipsko-Niemieckiego Centrum Pracy, Migracji i Reintegracji (EGC). Centrum znajduje się w sercu dzielnicy Maadi, a jego zadaniem jest, między innymi, przygotowanie obywateli Egiptu do migracji do Niemiec, a więc w pewnym sensie przeprawienie ich na drugi brzeg. Centrum mieści się w wie- lopiętrowym budynku, z obszerną strefą recepcyjną na par- terze i biurami na wyższych kondygnacjach. EGC rozpoczęło pracę zaledwie dwa lata temu, a początko- wo, z powodu pandemii koronawirusa, działało głównie zdal- nie. Dziś drzwi Centrum są w sensie dosłownym otwarte. A jego bogata oferta cieszy się bardzo dużym zainteresowa- niem. Dokładniej rzecz ujmując, Centrum ma trzy różne, choć powiązanie z sobą zadania: reintegracja osób powracają- cych do Egiptu z innych krajów, dokształcanie na potrzeby egipskiego rynku pracy oraz doradztwo i wsparcie dla wy- kwalifikowanych pracowników planujących wyjazd do Nie- miec. Podczas gdy początkowo Centrum koncentrowało się głównie na egipskim rynku pracy i miejscowej oraz powraca- jącej ludności, od początku 2023 roku trzecim stałym filarem jego działalności stała się legalna migracja do Niemiec. 12 000 indywidualnych rozmów doradczych przeprowadzono od chwili otwarcia w 2021 roku. Ogromne zainteresowanie „Od czasu otwarcia w 2021 roku przeprowadziliśmy ponad 12 000 indywidualnych rozmów doradczych“, mówi kierow- niczka działu migracji Niemieckiego Towarzystwa Współpra- cy Międzynarodowej (GIZ) w Egipcie, Shahira Wassef. „To ogromnie dużo“. Z powodu sporego zainteresowania oraz przez to, że grupa docelowa istnieje nie tylko w samym Ka- irze, powstało już 14 biur zamiejscowych rozsianych po ca- łym kraju. Zawsze w miejscach, w których ryzyko nielegalnej migracji jest szczególnie wysokie ze względu na czynniki społeczno- -ekonomiczne, w których występuje na przykład wysoki wskaźnik bezrobocia lub ubóstwa. Chodzi o to, by oferować możliwość dalszego kształcenia i uzyskania dodatkowych kwalifikacji, by zwiększać szanse na lokalnym rynku pracy, a jednocześnie udzielać informacji o możliwościach podjęcia pracy w Niemczech. Po stronie niemieckiej, GIZ prowadzi Centrum na zlecenie Federalnego Ministerstwa Współpracy Gospodarczej i Roz- woju (BMZ). Po drugiej stronie, za jego działalność odpowia- dają przedstawiciele egipskiego Ministerstwa Imigracji i Mi- gracji, w skrócie MoSEEEA. Już samo to dowodzi, że działalność Centrum leży w interesie obu stron. Egipt szuka sposobów na zwiększenie poziomu wykształcenia obywateli i wprowadzenia ich na rynek pracy, zarówno w kraju jak i za granicą. Niemcy potrzebują wykwalifikowanych pracowników, w związku z czym wspierają ukierunkowaną migrację zarob- kową. Osoby zgłaszające się do EGC mogą liczyć na facho- we doradztwo, zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami: cza- sem chodzi o kursy i szkolenia, na przykład w zakresie elektromechaniki, czasem o uzyskanie informacji 33

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N „Dlatego już od dawna nie można tu mówić o ‚brain drain‘ lecz raczej o ‚brain gain‘.“ S H A H I R A WA S S E F, G I Z o warunkach wyjazdu do Niemiec. Wiele osób, zwłaszcza lu- dzi młodych, uzyskało już w Centrum konkretną i przydatną pomoc. Pilotażowy projekt otwiera ścieżki migracji W ramach pilotażowego programu THAMM, realizowanego we współpracy z Federalną Agencją Pracy, GIZ sprawdza, jakie warunki są potrzebne do podjęcia decyzji o migracji do Niemiec i jak sprawić, by proces ten zakończył się sukcesem. Program powstał na zlecenie Federalnego Ministerstwa Roz- woju oraz Komisji Europejskiej. Projekt ten, realizowany w Egipcie, Tunezji i Maroku, przygotowuje wykwalifikowa- nych pracowników na nowy rozdział życia w Niemczech, włącznie z kwestiami formalnymi, takimi jak uzyskanie wizy. Adresowany jest przede wszystkim do pracowników z branży hotelarskiej i gastronomicznej, piekarskiej, elektrycznej, bu- dowlanej oraz branży mechaniki przemysłowej. Niektóre osoby znalazły już dzięki niemu zatrudnienie. Jedną z nich jest Hisham Ayman. Młody Egipcjanin mieszka i pracu- je dziś w Kitzingen, niewielkim mieście na północy Bawarii. Odbywa tam kształcenie zawodowe w zawodzie kucharza. Mówi już dobrze po niemiecku, zresztą naukę języka rozpo- czął w Goethe-Institut jeszcze w Egipcie, a teraz doskonali swoje umiejętności podczas pobytu w Niemczech. Lubi swoje nowe środowisko. Jak sam podkreśla, może zbierać nowe doświadczenia i uczyć się nowych rzeczy, zarówno w pracy jak i poza nią. W wybranej ścieżce kształcenia ceni sobie po- łączenie praktyki i edukacji szkolnej. Hisham postawił sobie jasno określony cel: nauczyć się jak najwięcej, uzyskać dy- plom, w dalszym ciągu pracować w Niemczech, a po dziesię- ciu latach otworzyć własną restaurację. Takie perspektywy przyciągają wielu młodych ludzi z Egiptu. „Mamy wyraźnie więcej kandydatów niż miejsc“, mówi o pro- gramie Shahira Wassef. Do tej pory wzięło w nim udział 200 kobiet i mężczyzn, jednak „zapotrzebowanie jest o wiele wyższe“. W samym Egipcie wpłynęło około 2000 zgłoszeń. Wnioski z realizacji programu THAMM są uwzględniane Shahira Wassef jest kierowniczką działu migracji GIZ w Egipcie. 34

C E N T R A D O R A D C Z E : P R Z Y K Ł A D E G I P T U C E N T R A D O R A D C Z E : P R Z Y K Ł A D E G I P T U Nasza rozmowa: Doradcy EGC udzielają szczegółowych informacji na temat możliwych ścieżek migracji. w działalności doradczej centrum, co zwiększa jej skutecz- ność. „W toku programu sprawdzamy, jak najskuteczniej wy- zwolić w ludziach mobilność zawodową“, stwierdza Wassef, wyjaśniając jednocześnie, że ta część działalności GIZ ma zostać w przyszłości przekazana oddziałom w krajach partnerskich. Podobne centra w innych krajach Afryki Egipt ze swoją długą tradycją diasporyczną – około 10 pro- cent ludności żyje za granicą – nie jest jedynym krajem, który bada i chce oferować możliwości legalnej migracji. Także w Ghanie, Indonezji, Iraku, Jordanii, Maroku, Nigerii, Pakista- nie i Tunezji istnieją lub właśnie powstają Centra Migracji i Rozwoju. Wszystkie te placówki kładą szczególny nacisk na migrację do krajów europejskich. Niemiecka minister rozwoju Svenja Schulze, która w lutym 2023 r. wspólnie z ministrem pracy Hubertusem Heilem od- wiedziła Centrum w Ghanie, podsumowała cele jego działal- ności w następujący sposób: „Migracja, gdy nią odpowiednio pokierować, niesie z sobą ogromny potencjał rozwoju gospo- darczego nie tylko dla naszych krajów partnerskich, lecz także dla nas“. A ponadto: „Istniejące Ghańsko-Niemieckie Centrum Doradztwa Migracyjnego pomaga obecnie głównie w reintegracji Ghańczyków powracających do kraju. Chcemy przekształcić tę drogę jednokierunkową w trasę dwupasmową“. Także Shahira Wassef uważa, że padający czasem zarzut, iż bogate państwa przejmują dobrze wykształconych pracow- ników do swoich własnych celów, nie jest uzasadniony. Już samo przygotowanie do pracy za granicą podnosi ich kwali- fikacje, nie mówiąc nawet o okresie przepracowanym w nie- mieckim przedsiębiorstwie. Oprócz nauki języka, innej kultury i nowych znajomości, Egipcjanie nabywają w Niemczech tak- że wiele dodatkowych umiejętności, które mogą później wy- korzystać w swoim własnym kraju. „Dlatego już od dawna nie można tu mówić o ‚brain drain‘, mówi Wassef, lecz raczej o ‚brain gain ‘.“ 35

Z A W O D Y Z P R Z Y S Z Ł O Ś C I ą : A I Sztuczna inteligencja Szansa dla talentów w dziedzinie AI Niemcy jako ośrodek badań nad AI mają wie- le do zaoferowania w ważnej przyszłościowej dziedzinie sztucznej inteligencji – zarówno w świecie nauki, jak i w biznesie. Tekst: Klaus Lüber Richard Gao, doktorant wydziału kognitywistyki na renomo- wanym Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego, podczas kursu wakacyjnego poznał w 2019 roku grupę niemieckich badaczy z Tübingen. Kierownik zespołu przeprowadził wy- kład o możliwościach wykorzystania sztucznej inteligencji w badaniach neuronaukowych. Gao był tym zachwycony. Zatem gdy przyszło mu wybrać miejsce kontynuacji badań po studiach doktoranckich, wybrał niewielkie miasto uniwer- syteckie koło Stuttgartu. „Tübingen cieszy się od pewnego czasu światową renomą jako ośrodek AI i neuronauki“, opowiada. Gao jest od 2021 roku członkiem zespołu badawczego prof. Jakoba Macke „Machine Learning in Science“ w Tübingen AI Center. Stowarzyszenie Uniwersytetu w Tübingen oraz Insty- tutu Maxa Plancka ds. Inteligentnych Systemów (MPI-IS) jest częścią ogólnoniemieckiej sieci łączącej aktualnie sześć ośrodków badań nad AI. Poprzez tę sieć, w ramach przyjętej strategii AI, rząd federalny chce zwiększyć znaczenie nie- mieckich badań nad sztuczną inteligencją na arenie między- narodowej. Jej celem jest zainteresowanie specjalistów AI z całego świata budowaniem kariery w Niemczech. Odnosi się to zarówno do profesorów, tutaj planowane jest dodatko- we 150 stanowisk, jak również studentów i doktorantów. 37

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Super talenty z zagranicy Centrum AI w Tübingen stało się już znanym adresem i uwa- żane jest za jeden z najlepszych europejskich ośrodków w dziedzinie uczenia maszynowego: „Mamy tu już pokaźne grono najwyższej klasy badaczy, którzy przyjechali do nas z najlepszych zagranicznych instytutów“, mówi Philipp Hen- nig, profesor zajmujący się metodami uczenia maszynowego na Uniwersytecie w Tübingen. „Dla najlepszych studentów z zagranicy, którzy często mogą wybierać najlepsze uniwer- sytety, może to być argument, by zdecydować się właśnie na naszą uczelnię“. Różnokierunkowe badania nad AI Podczas gdy AI Center w Tübingen skupia się na rozwoju tak zwanych odpornych systemów uczących się, a więc algoryt- mów uczenia, które skutecznie radzą sobie z zewnętrznymi i nieoczekiwanymi czynnikami, pozostałe pięć centrów kom- petencji zajmuje się innymi aspektami badań nad AI. Najsze- rzej zakrojone badania prowadzi Niemieckie Centrum Badań nad Sztuczną Inteligencją (DFKI) z placówkami w Kaiser- slautern, Saarbrücken, Bremie i Berlinie. Badacze 60 różnych narodowości pracują tam nad najróżniejszymi zastosowania- mi AI. Munich School of Robotics and Maschine Intelligence (MSRM) zajmuje się przede wszystkim tematyką pracy, zdrowia i mobilności oraz bada nowe podejścia do interakcji człowiek-maszyna. Badaczy z Berlin Institute for the Foundations of Learning and Data (BIFOLD) interesuje szczególnie pytanie, jak spra- wić, by złożone systemy AI były bardziej transparentne. „Jest to jeden z podstawowych warunków zaufania, jakie możemy pokładać w systemach, a tym samym także sukce- su tej technologii na rynku“, podkreśla dr Jack Thoms, kie- rownik BIFOLD. Center for Scalable Data Analytics and Arti- ficial Intelligence (ScaDS.AI) w Dreźnie/Lipsku koncentruje się na tworzeniu nowych infrastruktur komputerowych, które jeszcze wydajniej przetwarzają dane. Szóste centrum AI, LAMARR Insitute przy Fraunhofer Institute for Intelligent Analysis and Information Systems IAIS w Sankt Augustin koło Bonn, intensywnie zajmuje się strategiami transferu ba- dań w przedsiębiorstwach. AI w gospodarce Swój wkład w badania ma też coraz większa liczba niemiec- kich przedsiębiorstw. Firma Bosch stworzyła na przykład własny dział badawczy poświęcony sztucznej inteligencji. W głównej siedzibie firmy w Reutlingen koło Stuttgartu za- trudnionych jest około 100 badaczy zajmujących się AI. „Każdego roku wspieramy około 40 doktorantów z niemiec- kich uniwersytetów. Prowadzą oni swoje badania bezpośred- nio u nas i mogą korzystać z naszych zasobów”, wyjaśnia dr Michael Pfeiffer, kierownik działu badań nad AI w firmie Bosch. „Zaawansowane badania nad AI wymagają przede wszystkim mocy obliczeniowej. Nasze przedsiębiorstwo robi ogromne inwestycje w tym zakresie“. Jeżeli ma to pomóc w pozyskiwaniu specjalistów w dziedzinie AI, są to 150 nowych profesur w dziedzinie sztucz- nej inteligencji przybędzie w związku z rządową strategią AI. Niemieckie Centrum Badań nad Sztuczną Inte- ligencją prowadzi szeroko zakrojone badania: tutaj młodzi naukowcy trenują maszyny tak, by działały podobnie jak ludzie. 38

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Nie tylko jednostki naukowe, jak Tübingen AI Center, lecz także liczne przedsiębiorstwa prowadzą szeroko zakrojone badania nad sztuczną inteligencją. inwestycje opłacalne. „Bardzo wielu z tych specjalistów zo- staje u nas także po obronie doktoratu“, mówi Pfeiffer. Jeżeli chodzi o inwestycje w kształcenie i wykwalifikowany personel, przedsiębiorstwo nie jest odosobnione w swoich działaniach. Niedawno w Heilbronn został otwarty Park In- nowacji AI (Ipai). Dzięki środkom przedsiębiorstwa z branży spożywczej, grupy Schwarz, ma tam powstać jeden z naj- większych ekosystemów AI w Europie. Jest tam również Aleph Alpha, startup AI z Heidelbergu – jedna z niewielu eu- ropejskich firm, która dotrzymuje kroku najlepszemu obecnie modelowi językowemu AI ChatGPT amerykańskiego przed- siębiorstwa Open AI. W przeciwieństwie do konkurencji, Aleph Alpha pracuje z systemem AI, którego wyniki są zrozu- miałe dla użytkowników. Taka transparentność może okazać się atrakcyjną innowacją zwłaszcza w przypadku szerokiego zastosowania. Także DeepL, przedsiębiorstwo AI z Kolonii, nie ustępuje za- granicznej konkurencji. Jego translator bazujący na sztucz- nej inteligencji uznawany jest za skuteczniejszy i bardziej precyzyjny od Google Translate, porównywalnej usługi ame- rykańskiego koncernu. DeepL nie ma jednocześnie problemu z pozyskiwaniem wyróżniających się talentów naukowych. „Czerpiemy z ogromnego potencjału, który czeka tuż za ro- giem“, mówi prezes DeepL, dr Jarosław Kutyłowski. W samym tylko regionie Kolonii znajduje się 47 uczelni i 31 jednostek badawczych z 17 000 studentów kierunków informatycznych. W Heilbronn bardzo dobrze odnajduje się także Aleph Alpha. „Mamy tu najlepsze warunki do dalszego rozwoju pod wzglę- dem naukowym“, mówi założyciel Aleph Alpha, Jonas Andru- lis. W ciągu kolejnych dwunastu miesięcy planuje on podwo- jenie liczby personelu do 120 osób. Więcej na temat AI: Niemieckie Centrum Badań nad Sztuczną Inteligencją Tübingen AI Center 40

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N „Tworzymy cyfrowego bliźniaka naszej Ziemi“, mówi dr Gino Caspari. Mieszkający na co dzień w Bernie archeolog jest współzałożycielem niemieckiego startupu GeoInsight, który może pomóc w szacowaniu ryzyka kataklizmów lub skutków zmian klimatycznych. Założone wiosną 2022 roku przedsiębiorstwo jest spin-offem Uniwersytetu Ruhry w Bo- chum (RUB). Międzynarodowy zespół założycieli pracuje w 100% zdalnie w Niemczech, Portugalii i Szwajcarii. Wyko- rzystują oni sztuczną inteligencję w celu generowania no- wych wniosków z coraz większej ilości danych geograficz- nych, od zdjęć satelitarnych po zdjęcia w mediach społecznościowych. „Istotą innowacji jest opracowanie struktury danych, która pozwala na łączenie i integrację różnorodnych danych geo- graficznych“, wyjaśnia Caspari. „Procedura uczenia maszy- nowego pozwala na rozpoznawanie struktur i wzorców, które byłyby trudne do uzyskania za pomocą tradycyjnych syste- mów geoinformatycznych“. Nawet użytkownicy nie posiada- jący rozległej fachowej wiedzy są w stanie analizować duże ilości danych. Aktualnie zespół prowadzi rozmowy z Europej- ską Agencją Kosmiczną (ESA), która mogłaby w przyszłości dostarczać zdjęcia satelitarne bezpośrednio przez platformę. „Dzięki temu przydatność i wartość tych danych mogłaby być znacznie większa“. Model jest równie interesujący dla międzynarodowych przed- siębiorstw nadzorujących epidemie, zmiany klimatyczne lub bezpieczeństwo żywności, jak i branży finansów i ubezpie- czeń, urzędów i rządów. „Pomaga na przykład reasekurato- rom w szacowaniu potencjalnych strat w wyniku katastrofy – bez względu na to, czy chodzi o pożar, powódź czy trzęsie- nie ziemi“, mówi pomysłodawca, dr Michael Jendryke. Po wielu latach za granicą, geomatyk prowadzi swój startup w Niemczech. Współzałożyciela firmy Gino Caspariego po- znał podczas pracy badawczej na Uniwersytecie w Wuhan, współzałożycielkę dr Anę Gago da Silva podczas pracy dla ONZ w Genewie. „Wybrałem współpracowników, których znam od dawna, którym ufam, którzy wyróżniają się zarówno wiedzą jak i wytrwałością konieczną, by pracować w ten sposób“, podkreśla. „To istotne zwłaszcza dlatego, że pracu- jemy zdalnie i nie widujemy się codziennie“. 2000 startupów odnotował Niemiecki Monitor Startupów (DSM) w 2022 roku. Liczy się inspiracja: wielu założycielom startupów wystarcza na początek miejsce w przestrzeni coworkingowej. 42

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N Startupy to młode przedsiębiorstwa istniejące od maksymal- nie dwunastu lat. Innowacyjni założyciele firm ożywiają go- spodarkę i przyczyniają się do postępu społecznego. Nie- miecki Monitor Startupów (DSM) odnotował w roku 2022 prawie 2000 startupów i około 4800 założycieli firm w Niem- czech. Zatrudniają oni łącznie 34 539 pracowników. Niemal połowa startupów ma związek ze sztuczną inteligencją, któ- ra odgrywa ważną rolę w ich modelu biznesowym. Wiele z nich opiera się na koncepcjach Przemysł 4.0 i Internet of Things (IoT). Udział tak zwanych zielonych startupów w ogólnej puli innowacyjnych nowych firm wynosi niemal 30 procent, z czego jedna trzecia powstaje w ośrodkach badawczych. Wiele uczelni w Niemczech wspiera młodych naukowców planujących założenie firmy w realizacji ich pomysłów bizne- sowych. Program WORLDFACTORY International na Uniwer- sytecie Ruhry w Bochum (RUB) kładzie duży nacisk na rynek międzynarodowy. „Inkubatory przedsiębiorczości mają cen- tralne znaczenie zwłaszcza w pierwszej fazie“, mówi dr Ana Gago da Silva. Ta analityczka danych mieszkała już we Fran- cji i w Szwajcarii, a obecnie pracuje zdalnie dla GeoInsight 30% startupów w Niemczech to tak zwane „zielone” startupy. z Portugalii. „Dają możliwość nawiązania kontaktów, wspie- rają współprace i partnerstwa oraz zapewniają mocną infra- strukturę“. Już na etapie ubiegania się o finansowanie w ra- mach programu EXIST-Forschungstransfer, jej zespół otrzymał profesjonalną pomoc od doradców RUB. „Przygoto- wanie pełnego wniosku z uzasadnieniem biznesowym i pre- zentacją to naprawdę bardzo dużo pracy“, mówi Jendryke. Na etapie projektu, dużym wyzwaniem dla międzynarodowe- go zespołu okazały się kwestie prawne. „W Niemczech istnie- je silny system wsparcia finansujący startupy, który ma ogromne znaczenie dla rozwoju przedsiębiorstwa na wszyst- kich poziomach”, podkreśla deweloper oprogramowania João Carlos dos Santos Manuel. „Sądzę, że bez tego wsparcia większości pomysłów na biznes nigdy nie udałoby się zrealizować“. Międzynarodowy charakter jest ogromną zaletą młodych przedsiębiorstw. Badanie Fundacji Bertelsmanna wskazuje, że założyciele firm pochodzący z zagranicy, oprócz znajo- mości języka, wnoszą wiele cennych umiejętności i doświad- czeń, które mają duże znaczenie dla skutecznego rozwoju innowacyjnego przedsiębiorstwa. Założyciele GeoInsight są podobnego zdania. „Wszyscy posiadamy doświadczenia wy- niesione z różnych kręgów kulturowych i językowych“, mówi Gino Caspari. „Mamy do czynienia z międzynarodowymi or- ganizacjami, spotykamy się na przykład z liderami zespołów z Indii lub kierownikami grup naukowych z Chin. Zdolność oceny oraz wiedza o tym, w jaki sposób oni myślą i pracują, może zadecydować o możliwości nawiązania współpracy“. EXIST – dla naukowców rozpoczynających działalność gospodarczą EIC Accelerator – środki unijne dla małych i średnich przedsiębiorstw KfW-Gründerkredit – pożyczka na start ze środków państwowych High-Tech Gründerfonds – kapitał własny dla młodych przedsiębiorstw technologicznych 44

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N W zakładzie stolarskim Martina Kohstalla pracują osoby z wielu różnych krajów – z Togo, Senegalu, Syrii, Francji, Ghany, Chorwacji i Grecji. Mistrz sto- larski działa w branży wykończenia wnętrz, a jego zespół składa się ze starszych, doświadczonych stolarzy oraz młodych praktykantów i czeladni- ków. Jednym z nich jest Abdulrahim Alshallah, który w 2018 roku przyjechał do Monachium z Sy- rii. W swoim kraju ojczystym uczył się stolarstwa, jednak nie ma tam możliwości zdobycia formalne- go wykształcenia w tym zawodzie. Martin Kohstall zatrudnił go pomimo braku dyplomu. „Potrzebuję sympatycznych młodych ludzi, którzy chcą praco- wać“, mówi. „Narodowość nie ma tu znaczenia – dla mnie świat od zawsze był kolorowy“. Osoby, które zatrudnia, odbywają u niego naj- pierw praktyki zawodowe. „Decydujące znaczenie ma nastawienie do pracy. Kandydaci muszą wy- kazywać chęć, by się czegoś nauczyć“, podkreśla Kohstall. „Musimy też po prostu dobrze się ze sobą dogadywać“. Znajomość języka jest dla nie- go mniej istotna. Od 15 lat regularnie zatrudnia pracowników z zagranicy, około połowa jego Branża rzemieślnicza dysponuje wieloma wakatami. 46 23pracowników zakładu stolar- skiego Martina Kohstalla pocho- dzi z zagranicy. 23-osobowego zespołu to imigranci. „To oni są przyszłością branży rzemieślniczej“, mówi z naci- skiem. „W Niemczech już od lat brakuje młodych rzemieślników“. Branża rzemieślnicza rozpaczliwie potrzebuje wy- kwalifikowanych pracowników, i to wszystkich specjalności, potwierdza Stefan Gustav z Izby Rzemieślniczej w Koblencji. W zawodach przemy- słowych i technicznych, a także w produkcji żyw- ności, obróbce metali czy budownictwie. „Często rozmawiam z przedsiębiorstwami, które mają kon- takty w danym kraju i znają tam osoby, które chciałyby wyjechać do Niemiec“, mówi Gustav, który zajmuje się uznawaniem zagranicznych kwalifikacji zawodowych. Aktualnie pomaga miej- scowemu producentowi urządzeń chłodniczych, który chce zatrudnić mężczyznę przebywającego jeszcze w Iranie jako mechatronika w zakresie techniki chłodniczej. To, czy kwalifikacje zawodo- we mężczyzny są wystarczające, będzie musiał ustalić po jego przyjeździe w ramach analizy kwalifikacji. W niemieckiej branży rzemieślniczej już od kilku lat istnieje wyraźnie więcej wakatów niż rzemieśl- ników poszukujących zatrudnienia. Brakuje przede wszystkim pracowników wykwalifikowanych, któ- rzy posiadają zarówno kwalifikacje jak i doświad- czenie zawodowe. Izby rzemieślnicze pomagają przedsiębiorstwom w załatwianiu wniosków i for- malności. Oferta skierowana jest do obu stron – także kandydaci otrzymują wskazówki, gdzie za- pytać o możliwość zatrudnienia.

Z A W O D Y Z P R Z Y S Z Ł O Ś C I ą : R Z E M I O S Ł O „Wiemy, jakie firmy szukają pracowników i zwra- camy się do bezpośrednio do nich“, wyjaśnia Gu- stav, doradca przy izbie rzemieślniczej. „W opty- malnej sytuacji udaje nam się połączyć z sobą obie strony“. W dłuższej perspektywie atrakcyjną opcją dla osób wykwalifikowanych może być rów- nież założenie w Niemczech własnej działalności gospodarczej. „Obserwujemy, że spora grupa tzw. późnych przesiedleńców, którzy przyjechali do Niemiec w latach 90., prowadzi już własne firmy“, dodaje. „Na rynku pracy dobrze odnalazło się tak- że wiele osób przybyłych z Syrii w 2015 roku“. Jak wynika z analizy przeprowadzonej przez In- stytut Badań Rynku Pracy i Zatrudnienia, małe fir- my wydają się mieć szczególnie pozytywne na- stawienie do wykwalifikowanego personelu z zagranicy. Częściej również zatrudniają uchodź- ców – przede wszystkim dlatego, że mają już do- świadczenia z pracownikami będącymi imigranta- mi. Takie firmy znacznie częściej poszukują nowego personelu poprzez własnych pracowni- ków lub inne kontakty osobiste. Znaczenie mają także uwarunkowania regionalne: tam, gdzie nie- dobór personelu jest szczególnie duży, częściej i chętniej zatrudnia się imigrantów. „Biurokracja związana z zatrudnianiem praktykan- tów z zagranicy mieści się w rozsądnych grani- cach”, twierdzi mistrz stolarski Martin Kohstall. „Osoba przyjeżdżająca do kraju potrzebuje po- zwolenia na pobyt, a gdy jego ważność się koń- czy, trzeba samodzielnie zadbać o jego przedłużenie“. „Branża rzemieślnicza rozpaczliwie potrzebuje wykwalifikowanych pracowników, i to wszystkich specjalności“. S T E FA N G U S TAV, doradca izby rzemieślniczej 47

Z A W O D Y Z P R Z Y S Z Ł O Ś C I ą : R Z E M I O S Ł O Także egzaminy w szkole zawodowej nie są jego zdaniem zbyt wielką przeszkodą. W Niemczech istnieje tak zwane kształcenie dualne: praktykan- ci, nazywani „Azubis“, spędzają jeden lub dwa dni w tygodniu w szkole, gdzie uczą się teoretycznych podstaw zawodu. W zakładzie pracy mogą od razu zastosować nowo zdobytą wiedzę w prakty- ce. Dla osób nie mówiących biegle po niemiecku, egzaminy są oczywiście nieco trudniejsze. Jednak także w tym przypadku, stwierdza Kohstall, wiele zależy od podejścia szkoły i nauczycieli. „Większość zagranicznych praktykantów zdaje egzaminy“, mówi Kerstin Brandt, doradczyni w ra- mach projektu integracyjnego „Wykształcenie rze- mieślnicze dla uchodźców i azylantów“ (IHAFA). Projekt finansowany ze środków dolnosaksońskie- go Ministerstwa Spraw Społecznych, Pracy, Zdro- wia i Równouprawnienia kieruje imigrantów na kształcenie w zawodach rzemieślniczych i towa- rzyszy im aż do uzyskania dyplomu. „Znajomość języka niemieckiego jest ważna“, podkreśla Brandt. „Pomaga porozumieć się z kolegami na budowie lub w warsztacie, a także w szkole zawodowej“. Projekt IHAFA wspiera praktykantów, jeżeli ich umiejętności językowe są niewystarcza- jące w codziennej pracy lub na egzaminach. Po- przez programy korepetycji lub zawodowe kursy językowe, w których można uczestniczyć równo- legle z pracą. Adel Hammamy jest jedną z osób, którym się to udało. Gdy rozpoczął praktyki u Martina Kohstalla był w Niemczech dopiero od trzech lat. „Poprzez oglądanie telewizji i intensywne czytanie starałem się lepiej opanować język niemiecki“, opowiada 35-latek. Obecnie już od 16 lat pracuje w mona- chijskim zakładzie jako czeladnik. Hammamy za- raża wszystkich w warsztacie swoim dobrym hu- morem. Zawody rzemieślnicze opierają się na pracy zespołowej, co bardzo mu odpowiada. Do tego jest to najlepszy sposób na naukę niemiec- kiego. Dziś jest zadowolony, że podczas nie za- wsze łatwej edukacji zawodowej zagryzł zęby i nie poddał się: „Zawód stolarza gwarantuje stabilną przyszłość“. Goethe-Institut – Język niemiecki w branży rzemieślniczej „Zawód stolarza gwarantuje stabilną przyszłość”. A D E L H A M M A M Y, stolarz z Syrii 49

K S Z T A Ł C E N I E Z A W O D O W E N A Ś W I E C I E Niemcy dążą do zapewnie- nia praktycznej edukacji młodym ludziom w ich kra- jach pochodzenia – kształ- cąc cennych specjalistów na potrzeby tamtejszego, a także niemieckiego rynku pracy. Gdy młodzi ludzie w Turcji kończą szkołę średnią, zazwyczaj udają się na studia. „Wyższe wykształ- cenie ma tu bardzo duże znaczenie“, mówi Oya Dinçdoğdu. Takie podejście nie jest oczywiście ni- czym negatywnym, jednak spotyka się z krytyką wielu przedsiębiorstw. „Absolwenci posiadają co prawda szeroką wiedzę teoretyczną, jednak za- zwyczaj nie mają okazji zastosować tej wiedzy w praktyce”, tłumaczy Dinçdoğdu. „Połączenie tych dwóch obszarów, takie jak w przypadku nie- mieckiego systemu kształcenia zawodowego, jest tutaj raczej mało spotykane“. Oya Dinçdoğdu stara się to zmienić. Jako „Skills Expert” Niemiecko-Tureckiej Izby Przemysłowo- -Handlowej (AHK Türkei) promuje koncepcję dual- nego kształcenia zawodowego według wzorca niemieckiego oraz doradza przedsiębiorstwom, szkołom i uniwersytetom w tworzeniu odpowied- nim struktur. Jej stanowisko finansowane jest w ramach programu „Skills Experts” Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Ochrony Klimatu (BMWK). 51 Teoria i praktyka: Niemcy pomagają wielu krajom we wdrożeniu dualnego modelu kształcenia zawodowego. Włączenie do niemieckiego rynku pracy Inicjatywa od 2017 roku wspiera rokrocznie dzie- sięć izb przemysłowo-handlowych za granicą w ich działalności w zakresie kształcenia zawodo- wego. Koncentruje się ona przede wszystkim na zapotrzebowaniu niemieckich przedsiębiorstw w Turcji oraz ich miejscowych partnerów bizneso- wych. Dinçdoğdus i jej zespół w AHK Türkei, uczestniczącej w programie od stycznia 2023 roku, badają także możliwość przygotowania za- granicznych pracowników wykwalifikowanych do wejścia na niemiecki rynek pracy. Programy na- uczania są uzupełniane o dodatkowe moduły do- tyczące uznawania danego zawodu w Niemczech. „Oznacza to, że turecka młodzież zdobywa w Tur- cji solidne, poparte praktyką kwalifikacje zawodo- we, a jednocześnie uzyskuje kwalifikacje potrzeb- ne na niemieckim rynku pracy“. Jeżeli młodzi ludzie dobrze rozeznają się na ryn- ku, mają bardzo duże szanse na zatrudnienie w miejscowych oddziałach niemieckich przedsię- biorstw. Absolwenci mogą również zdecydować się na rozpoczęcie kariery zawodowej w Niem- czech, gdzie dzięki uzyskanym kwalifikacjom mogą bardzo szybko stanąć na nogi. „Turcja ma ogromny potencjał demograficzny“, twierdzi dr Thilo Pahl, kierownik AHK. W Turcji do szkół uczęszcza 20 milionów młodych ludzi, podczas gdy w Niemczech jest to tylko osiem milionów – i to przy zbliżonej liczbie ludności.

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N „Skorzystać na tym mają w równym stopniu niemieckie przedsiębiorstwa, migranci oraz kraje, z których pochodzą.“ A N D R E A M I L KO W S K I , Niemieckie Towarzystwo Współpracy Międzynarodowej (GIZ) Wykwalifikowani pracownicy z Brazylii i Afryki Północnej Podobnie wygląda sytuacja w Brazylii, „która pod względem demograficznym wyróżnia się wysokim przyrostem ludności, wysokim poziomem edukacji oraz niskim przeciętnym wiekiem obywateli“, tłu- maczy Barbara Konner. Konner jest kierowniczką AHK São Paulo, największej po AHK Türkei nie- mieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej za granicą, która uczestniczy obecnie w programie „Skills Experts“ i koncentruje swoje działania głównie na pozyskiwaniu pracowników wykwalifikowanych. „AHK São Paulo chce proaktywnie przyczyniać się do pokonania wyzwań wynikających z sytuacji demograficznej Brazylii“. Podobnie jak w Turcji, kształcenie zawodowe odbywało się tu dotąd przede wszystkim w szkołach i na uczelniach. We współpracy ze szkołą zawodową przy Colégio Humboldt, niemieckiej szkole za granicą, oferowa- ne jest obecnie kształcenie dualne i ukierunkowa- ne kwalifikacje. Federalne Ministerstwo Gospodarki i Ochrony Kli- matu (BMWK) nie jest jedynym organem państwo- wym w Niemczech, który promuje legalną imigra- cję zarobkową.Poprzez projekt „Wspieranie legalnej migracji pracowników i mobilności między 52 Pomoc i ratunek: Program APAL przygotowuje młodych ludzi z krajów Ameryki Łacińskiej do podjęcia kształcenia zawodowego w zawodach pielęgniarskich. Afryką Północną a Europą“ („Towards a Holistic Approach to Labour Migration Governance and Labour Mobility in North Africa“ – THAMM) Fede- ralne Ministerstwo Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (BMZ) wraz z instytucjami partnerskimi UE w Afryce Północnej, pośredniczy w pozyskiwa- niu praktykantów i pracowników wykwalifikowa- nych zainteresowanych pracą w Niemczech. „Sko- rzystać na tym mają w równym stopniu niemieckie przedsiębiorstwa, migranci oraz kraje, z których pochodzą“, informuje Andrea Milkowski z Niemiec- kiego Towarzystwa Współpracy Międzynarodowej (GIZ), które realizuje projekt. „Z jednej strony otrzymują oni możliwość pracy w Niemczech, z drugiej zaś strony zwiększają swoje szanse na rodzimym rynku pracy“.

K S Z T A Ł C E N I E Z A W O D O W E N A Ś W I E C I E Kursy językowe i szkolenia międzykulturowe GIZ blisko współpracuje z ministerstwami i agen- cjami pracy w Egipcie, Maroku i Tunezji oraz Fe- deralną Agencją Pracy (BA) w Niemczech. BA oraz miejscowe agencje pracy wybierają odpowiednich kandydatów i kontaktują ich z przedsiębiorstwami w Niemczech. Młodzi ludzie otrzymują również pomoc po przyjeździe do Niemiec, uczestniczą w warsztatach integracyjnych i konsultacjach. Od 2020 roku, THAMM przygotował do migracji pra- wie 700 potencjalnych kandydatów, między innymi poprzez kursy językowe do poziomu B1 oraz szko- lenia z zakresu tematyki międzykulturowej. W ca- łych Niemczech miejsce praktycznej nauki zawodu lub pracy znalazło już dzięki temu 412 praktykan- tów i wykwalifikowanych pracowników. Kraj związkowy Turyngia realizuje również finan- sowany ze środków unijnych projekt CRAFT, skie- rowany do rzemieślników. Izba rzemieślnicza w Erfurcie pomaga przedsiębiorstwom w poszuki- waniu praktykantów i pracowników wykwalifiko- wanych z zagranicy. Program koncentruje się na krajach takich jak Wietnam, Gruzja, Mołdawia i Kazachstan. Młodzi ludzie w wieku od 18 do 27 lat mają możliwość zgłoszenia swojej kandydatury do odbycia praktyk zawodowych lub pracy w jednym z przedsiębiorstw w Turyngii. Wybór tych przedsiębiorstw następuje we współpracy ze szkołami zawodowymi i językowymi, szkołami średnimi i uniwersytetami, oraz w porozumieniu z ministerstwami i przedstawicielstwami zagra- nicznymi w krajach pochodzenia kandydatów. Powodzenie międzynarodowych inicjatyw takich jak Skills Experts, THAMM i CRAFT zależy także od znajomości i akceptacji koncepcji kształcenia dualnego w danym kraju. Program „Partnerstwa kształcenia zawodowego w Ameryce Łacińskiej“ (APAL) ma za zadanie wcześnie informować mło- dych ludzi o tej ścieżce kariery. Przygotowuje on uczniów i absolwentów w Salwadorze i Meksyku, w tym także absolwentów szkół PASCH, do podję- cia kształcenia dualnego w Niemczech. PASCH to inicjatywa Ministerstwa Spraw Zagranicznych, re- alizowana we współpracy z Centralnym Wydzia- łem ds. Szkolnictwa za Granicą (ZfA), Goethe-In- stitut, Niemiecką Centralą Wymiany Akademickiej (DAAD) oraz Centralą Wymiany Pedagogicznej (PAD). Od początku 2021 roku PASCH, oddział Goethe-Institut w Meksyku, Federalna Agencja Pracy oraz kliniki z różnych niemieckich miast współpracują ze sobą w ramach programu APAL. Zajmuje się on pośrednictwem w zawodach pielę- gniarskich oraz w technicznych zawodach medycznych. Język i kultura: Poprzez kursy i szkolenia, liczne projekty zapewniają migrantom udany start w Niemczech.

D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N D E U T S C H L A N D . D E – M A G A Z Y N OKOŁO Liczby i fakty mln osób pracowało w 2023 roku w Niem- czech na stanowisku pracownika wykwa- lifikowanego podlegającego składkom na ubezpieczenie społeczne. Pracownik wykwalifikowany to pracownik posiadający określone kwalifikacje zawodowe, który ukończył kształcenie zawodowe, doskonalenie zawodowe lub studia, bądź może udowodnić porównywalne wielolet- nie szkolenie kwalifikacyjne w danym zawodzie. Źródło: Federalna Agencja Pracy „Jedno jest pewne: potrzebujemy w kraju większej liczby pracowników wykwalifikowanych, właściwie we wszystkich branżach”. MINISTER SPRAW ZAGRANICZNYCH ANNALENA BAERBOCK 15,5% wszystkich pracowników podlegających składkom na ubezpieczenie społeczne posiadało w 2022 r. obywatel- stwo inne niż niemieckie. To łącznie 5 431 624 osoby. Niemiecki rynek pracy ↑ 45,9 mln osób aktywnych zawodowo 76,9% tyle wynosi ogólny wskaźnik zatrudnienia 35,1 mln pracowników podlegających składkom na ubezpieczenie społeczne W ostatnich latach liczba osób pracujących w Niem- czech niemal nieustannie rosła. Niemiecki system ubezpieczeń społecznych wspiera osoby chore, bezro- botne, wymagające opieki lub przechodzące na emeryturę. Źródło: Federalny Urząd Statystyczny Źródło: Federalna Agencja Pracy 54

L I C Z B Y I F A K T Y Szczególnie poszukiwani są pracownicy wykwalifikowani w branżach ochrony zdrowia i rzemieślniczych A dokładniej: personel pielęgniarski i opiekuno- wie osób starszych, wykwalifikowany per- sonel medyczny, przedstawiciele zawodów budowlanych, specjaliści w zakresie kon- strukcji metalowych Ponadto: pracownicy opieki nad dziećmi, mechanicy sa- mochodowi, specjaliści IT, pracownicy obsługi w branży hotelarskiej i gastronomicznej, kierowcy zawodowi i kie- rowcy autobusów Uznawanych jest coraz więcej za- granicznych kwalifikacji zawodowych 42 462 26 235 52 300 2016 2019 2022 Większość tradycyjnych zawodów zdobywanych w ra- mach praktycznej nauki zawodu wymaga w Niemczech prawnego uznania kwalifikacji zawodowych. Źródło: Federalny Urząd Statystyczny 157 924 152 336 119 496 97 292 60 945 2019 2020 2021 2022 2023 Liczba przyznawanych wiz pracowniczych powoli przezwycięża zastój okresu pandemii i ponownie osiąga rekordowe wartości. Źródło: Ministerstwo Spraw Zagranicznych „Pozyskanie dostatecznej liczby pracowników wykwalifikowanych ma decydujące znaczenie dla gospodarczego sukcesu naszego kraju. Wiemy, jakie czynniki liczą się najbardziej: odpowiednie możliwości dokształcania, atrakcyjne warunki pracy, nowoczesne prawo imigracyjne oraz ścisła współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami i instytucjami edukacyjnymi“. MINISTER GOSPODARKI ROBERT HАBECK 5555

S T O P K A R E D A K C Y J N A Stopka redakcyjna deutschland.de deutschland.de App deutschland.de Instagram deutschland.de Instagram Russisch deutschland.de Facebook deutschland.de X deutsch deutschland.de X News deutschland.de X Highlights deutschland.de X Service deutschland.de Telegram deutschland.de Youtube deutschland.de Weibo Wydawca „Deutschland Edition“ wydaje Fazit Communication GmbH we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Berlin Redakcja Fazit Communication GmbH Pariser Straße 1, D-60486 Frankfurt am Main Telefon: ++49 (0) 69/75 91-31 01 www.fazit.de Redaktor naczelny: Janet Schayan, Dr. Helen Sibum Redakcja: Kim Berg, Arnd Festerling, Carsten Hauptmeier, Christina Iglhaut, Clara Krug, Jessica Reuther, Sarah Kanning Kierownictwo artystyczne: 3st kommunikation GmbH Asystent: Isabel Baron Produkcja: Stefan Reichart, Viktoria Vieweg www.deutschland.de Obsługa redakcji E-mail: kontakt@fazit.de Telefon: ++49 (0) 69/75 91-31 01 Informacje Zapytania: kontakt@fazit.de Data zamknięcia wydania: 1. lipca 2024 r. Zdjęcie tytułowe: marcin jucha/Shutterstock, SofikoS/Shutterstock Copyright © by Fazit Communication GmbH 2024 Zdjęcia: S. 3 S. 4 S. 5 S. 8 S. 9 S. 10 S. 11–13 S. 14 S. 16–19 S. 25–29 S. 29 S. 30 S. 34-35 S. 36–40 S. 41–46 S. 48 S. 49 S. 50 S. 51 S. 52 S. 53 picture alliance/dpa Clara Pfister/Unsplash Tamara Schipchinskaya/Unsplash Daniel Schwarz/Unsplash Irina Wilhauk/Shutterstock Elevate/Unsplash Henrik Heutgens Tim Wegner Henrik Heutgens Tim Wegner AdobeStock picture alliance/dpa AdobeStock, pexels Privat (Jamal Benfaydah) dpa/picturealliance EGC, pexels picture alliance/dpa, Wolfram Scheible Unsplash Tim Wegner privat picture alliance/dpa pexels, picture alliance/dpa Unsplash, picture alliance/dpa picture alliance/Westend61 56